یکی از مهم ترین سوالاتی که ممکن است برای افراد به وجود آید این است که چه عواملی می توانند احتمال ابتلا به لنف ادم را افزایش دهند؟ آیا لنف ادم خطرناک است؟ برای پاسخ به این سوال لازم است در ابتدا نوع اندام و نوع لنف ادم را مشخص نماییم. در واقع برای پاسخ به این که آیا لفن ادم خطرناک است باید عوامل آن را بشناسیم ، عوامل خطرزای لنف ادم برای اندام فوقانی با اندام تحتانی نسبتا متفاوت است. هر چند در بین آن ها می توان عوامل مشترک نیز یافت. با این حال اولویت بندی عوامل خطرزای لنف ادم برای اندام فوقانی و تحتانی کمی متفاوت خواهد بود.
مطالعه بیشتر: چه کسانی در معرض ابتلا به لنف ادم قرار دارند؟
برای پاسخ به این سوال که آیا لنف ادم خطرناک است ابتدا باید بدانیم که اختلال لنف ادم ممکن است به صورت لنف ادم اولیه و یا لنف ادم ثانویه بروز کند. در لنف ادم اولیه عواملی مانند ژنتیک یا سابقه خانوادگی دخیل هستند. بنابراین به نظر می رسد با دانش کنونی نتوان کنترلی بر روی این گونه عوامل اعمال نمود. البته این نکته را نیز در نظر داشته باشید که اثر ژنتیک و سوابق خانوادگی در ابتلا به لنف ادم محدود بوده و اثر آن هنوز به طور کامل ثابت نشده است. به این ترتیب، کنترل و مدیریت عوامل خطرزای لنف ادم در افراد، بیش از هر چیز به لنف ادم ثانویه مربوط می شود.
لنف ادم ثانویه عبارت است از نوعی از لنف ادم که در اثر آسیب به مسیرهای لنفاوی به وجود می آید. این آسیب ها می تواند در اثر عواملی مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی، برداشتن غدد لنفاوی در نواحی مختلف بدن، برداشتن پستان در سرطان پستان و یا جراحی انواع سرطان های شکمی ایجاد گردند. در جراحی های مرتبط با ناحیه لگن و شکم مانند درمان سرطان سرویکس در خانم ها یا سرطان پروستات در آقایان نیز ممکن است تعدادی از غدد لنفاوی در ناحیه کشاله ران خارج گردند. همین مساله می تواند باعث بروز لنف ادم پا و اندام تحتانی گردد.
برداشتن تعدادی از غدد لنفاوی و یا ایجاد آسیب در مسیرهای لنفاوی باعث می شود تا مایع لنف نتواند به خوبی جریان یافته و در نتیجه در برخی اعضا تجمع پیدا می کند. در چنین شرایطی ورم دست و یا ورم پا اجتناب ناپذیر خواهد بود.
به منظور بررسی هرچه بهتر عوامل خطرزای لنف ادم می توانیم و این که آیا لنف ادم خطرناک است این عوامل را در دو گروه عوامل خطرزای لنف ادم اندام تحتانی و عوامل خطرزای لنف ادم اندام فوقانی تقسیم بندی نماییم.
آیا لنف ادم خطرناک است؟ عوامل تاثیرگذار بر لنف ادم
در ایجاد لنف ادم اندام تحتانی عوامل متنوعی اثرگذار هستند. در ادامه به برخی از مهم ترین عوامل خطرزای لنف ادم در اندام تحتانی اشاره خواهیم کرد.
با توجه به سن فرد مبتلا آیا لنف ادم خطرناک است؟
با افزایش سن احتمال بروز لنف ادم بیشتر خواهد شد. بسیاری از افراد مبتلا به لنف ادم های خفیف با این سوال مواجه می شوند که آیا با افزایش سن لنف ادم خفیف آن ها می تواند به لنف ادم شدیدتری تبدیل شود یا خیر؟
نکته ای که باید در پاسخ به این سوال به آن اشاره نمود، توجه به سطح مراقبت ها، کنترل و مدیریت لنف ادم خواهد بود. در واقع، در صورتی که لنف ادم در سنین پایین تشخیص داده شده و فرد نحوه کنترل و مدیریت آن را به خوبی آموزش ببیند، می توان از تشدید آن در سنین بالاتر پیشگیری نمود.
همچنین در صورتی که شخص بتواند از طریق رژیم غذایی مناسب، انجام ورزش و تقویت عضلات، وضعیت جسمانی خود را بهبود ببخشد، افزایش سن تاثیر چندانی بر تشدید لنف ادم نخواهد داشت.در صورت ضعف عضلانی نامتعارف می توان از نوار عصب و عضله به عنوان روش تشخیصی استفاده کرد.
برای افرادی که در سنین بالا به لنف ادم دچار می شوند، شرایط کمی متفاوت خواهد بود. زیرا این گونه افراد معمولا از رژیم غذایی مناسب استفاده نکرده و دچار ضعف عضلانی هستند. به این ترتیب، عدم سوخت و ساز صحیح چربی و تجمع آن و همچنین، انقباض عضلانی نامناسب، مانع از جریان صحیح مایع لنف خواهد شد.
مقدار شاخص توده بدنی یا BMI و خطرات آن در لنف ادم
یکی از مهم ترین فاکتورهای موثر بر بروز لنف ادم شاخص توده بدنی یا BMI است. در واقع، برای افرادی که نسبت وزن به قد در آن ها از مقدار مشخصی بیشتر باشد، احتمال بروز لنف ادم بیشتر خواهد بود. بنابراین، چاقی را می توان به عنوان یکی از عوامل خطرزای لنف ادم در اندام تحتانی و پاها به حساب آورد.
مرحله تشخیص بیماری
یکی دیگر از مهم ترین عوامل خطرزای لنف ادم مرحله تشخیص بیماری است. درباره افرادی که به انواع سرطان های شکمی و لگنی در مراحل پیشرفته مبتلا شده باشند، امکان گسترش بیشتر بیماری و درگیری شدیدتر غدد لنفاوی فراهم می شود. در چنین شرایطی، احتمال آسیب بیشتر به مسیرهای لنفاوی نیز وجود داشته و بنابراین بروز لنف ادم اجتناب ناپذیر خواهد بود.
به طور کلی، گسترش سرطان و نفوذ بیشتر آن به غدد لنفاوی باعث می شود تا جراحی های گسترده تری برای خارج کردن توده ها و غدد نیاز باشد. مسلما هر چه جراحی تهاجمی تر باشد، آسیب به مسیرهای لنفاوی نیز تشدید خواهد شد. همین مساله از جریان یافتن صحیح مایع لنف جلوگیری می کند.
تیروئید و لنف ادم
بسیاری از افراد دچار مشکلات غدد و تیروئید هستند و همین مسئله باعث افزایش وزن و تورم در اندام‌های مختلف آن‌ها می‌شود. طبق تحقیقات مختلف، معمولا هیچکدام از این دو مورد، عامل زمینه سازی برای بروز دیگری نیستند. البته ممکن است در سندرم‌های نادر، این فرایند به صورت همزمان و به شکل مجموعه‌ای از چندین نشانه مختلف مثل درگیری تیروئید، مشکلات لنف ادم و چه بسا مشکلات قلبی و مسائل دیگر دیده شود. اما این موضوع به این مفهوم نیست که مشکل تیروئید باعث ایجاد لنف ادم شود یا لنف ادم اختلال تیروئید را موجب گردد. نکته قابل توجه این است که اگر فردی زمینه لنف ادم را داشته باشد، چه زمینه اولیه چه ثانویه؛ کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث تشدید آن شود.
به همین دلیل به گفته دکتر شهپر حقیقت
معمولا اولین اقدام ما در افرادی که دچار ورم لنفاوی یا ورم در اندام‌ها هستند، بررسی متابولیک است. آزمایشات باید به صورت کامل انجام گیرند و اگر فردی دچار کم‌کاری تیروئید بود، مهمترین اقدام ما، درمان اختلال عملکرد تیروئید، زیر نظر متخصصان مربوطه است. در صورتی که تیروئید به خوبی کنترل نشود، کم‌کاری تیروئید باعث تشدید ورم لنفاوی می‌گردد.
اگر در چنین شرایطی قرار باشد فرد مبتلا به لنف ادم را تحت درمان لنف تراپی قرار دهیم، در پایان نتیجه درمانی مطلوبی نخواهیم گرفت. درواقع میزان پاسخ به درمان بسیار کمتر از وضعیتی است که کم‌کاری تیروئید فرد کنترل شده باشد. پس توصیه میکنیم اگر افرادی بیماری‌های متابولیک مانند کم‌کاری تیروئید دارند، ابتدا حتما زیر نظر متخصصین غدد وضعیت خود را کنترل کنند و همزمان با درمان لنف ادم، سعی کنند که وضعیت تیروئید خود را به حالت نرمال برگردانند.
آیا لنف ادم خطرناک است؟ تاثیر تعداد غدد لنفاوی خارج شده بر خطرات لنف ادم چیست؟
برای افرادی که به سرطان های ناحیه شکم و لگن مبتلا می شوند، لازم است تعدادی از غدد لنفاوی در ناحیه شکم یا ناحیه لگن و کشاله ران خارج شوند. هر چه تعداد غدد لنفاوی خارج شده بیشتر باشد، احتمال بروز لنف ادم افزایش می یابد. بنابراین، تعداد غدد لنفاوی خارج شده یکی دیگر از عوامل خطرزای لنف ادم محسوب می شود. این نکته را در نظر داشته باشید که تعداد غدد لنفاوی خارج شده، کاملا به تجربه و تشخیص پزشک بستگی خواهد داشت.
خطرات لنف ادم برای ناحیه تناسلی
عوامل خطرزای لنف ادم چگونه بر ناحیه تناسلی تاثیر می گذارند؟ آیا لنف ادم خطرناک است؟ با اینکه سرطان پستان یکی از مهم ترین عوامل خطرزای لنف ادم به حساب می آید، با این حال، ابتلا به سرطان های ناحیه شکم نیز می تواند به عنوان یک عامل خطرزای لنف ادم اندام تحتانی در نظر گرفته شود.
ایجاد لنف ادم ناشی از درمان سرطان سرویکس (رحم، شکم و لگن) در بانوان یا سرطان پروستات در مردان، حالت دردناک و آزار دهنده ای را در این گونه افراد به وجود می آورد که لنف ادم ناحیه تناسلی نامیده می شود.
در بسیاری از موارد، با وجود آن که درمان سرطان پروستات و یا سرویکس به طور کامل و موفقیت آمیز خاتمه یافته است، فرد دچار لنف ادم ناحیه تناسلی می گردد. معمولا علت این موضوع به مراجعه دیرهنگام به پزشک مربوط می شود. برای مثال، گاهی ممکن است لنف ادم پا با تخریب های پوستی شدید در ناحیه لگن و بالای ران همراه شود.
به طوری که پوست این نواحی به حالت سفت شده و چرمی شکل در آید. معمولا رادیوتراپی های ناحیه ی لگن تشدید کننده ی این وضعیت می باشند. در چنین مواردی، مایع لنف نمی تواند به خوبی از پاها به سمت بالا هدایت شود و در نتیجه منجر به هدایت مایع بسمت ناحیه تناسلی در مردان یا زنان و ایجاد ورم این ناحیه می شود. لنف ادم ناحیه تناسلی، ممکن است منجر به عفونت های ادراری- تناسلی شود و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
عوامل موثر بر لنف ادم اندام فوقانی
بروز لنف ادم در اندام فوقانی و دست ها از رایج ترین نوع لنف ادم در بیماران مبتلا به سرطان پستان، سر و گردن و تیروئید به حساب می آید. عوامل خطرزای لنف ادم در اندام فوقانی نیز مانند مواردی که برای اندام تحتانی نام برده شدند، تعریف می گردند. از جمله عوامل خطرزای لنف ادم برای اندام فوقانی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
⦁ میزان تهاجم جراحی سرطان پستان
⦁ تعداد غدد لنفاوی خارج شده از زیر بغل
⦁ چاقی بیش از اندازه و مقدار BMI بالا
⦁ میزان دستکاری در ناحیه تحت درمان
⦁ سن فرد
⦁ انجام درمان های رادیوتراپی و شیمی درمانی
اهمیت شناسایی عوامل خطرزای لنف ادم
آیا لنف ادم خطرناک است؟ مهم ترین نکته ای که در زمینه عوامل خطرزای لنف ادم باید توجه نمود این است که وجود این عوامل لزوما به معنای ابتلای حتمی فرد نخواهد بود. در واقع، افرادی که دارای عوامل خطرزای لنف ادم هستند، بیشتر از دیگران در معرض این اختلال قرار می گیرند.
اما ممکن است همین افراد، عملکرد سیستم لنفاوی بسیار مساعدی داشته و هیچ گونه تجمع مایع لنفی در هیچ یک از اندام تحتانی و فوقانی آن ها به وجود نیاید. در عین حال که نداشتن عوامل خطر بروز لنف ادم به معنی منتفی شدن احتمال بروز این عارضه نیست. بنابراین مهمترین ارزش آشنایی با عوامل خطرزای لنف ادم در توجه بیشتر به اقدامات پیشگیرانه در افراد پرخطر می باشد.
آشنایی با عوامل خطرزای لنف ادم سطح آگاهی افراد در این زمینه را افزایش می دهد و فرد می تواند برآورد نسبی از احتمال خطر این عارضه در خود داشته باشد.
بر اساس یک تحقیق آماری دقیق و تخصصی انجام شده توسط دکتر شهپر حقیقت و همکاران ایشان، عوامل خطرساز بروز لنف ادم در سرطان پستان را می توان به شکل زیر اولویت بندی نمود:
کسر یا نسبت تعداد غدد لنفاوی آلوده به سلولهای سرطانی به تعداد غدد لنفاوی خارج شده
انجام جراحی برای خارج کردن تومور و غدد لنفاوی درگیر آلوده به بیماری، از روش های مرسوم برای درمان سرطان است. معمولا غدد لنفاوی خارج شده باید تحت آزمایش های پاتولوژی قرار گیرند. طی این آزمایش ها تعداد غدد لنفاوی درگیر تشخیص داده می شود.
بررسی های آماری نشان داد که هر چه تعداد غدد لنفاوی درگیر نسبت به کل تعداد غدد لنفاوی خارج شده بیشتر باشد، احتمال بروز لنف ادم در اندام فوقانی فرد بیشتر خواهد بود.
وجود احساس سنگینی در ناحیه دست
نتایج تحقیقات آماری نشان داد افرادی که در ناحیه دست احساس سنگینی داشته باشند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به لنف ادم قرار می گیرند.
محدودیت حرکت مفصل شانه
محدودیت در دامنه حرکت مفصل شانه، احتمال بروز لنف ادم را بیشتر خواهد کرد. محدودیت دامنه حرکتی دست حتی برای افرادی که هنوز به لنف ادم دچار نشده اند نیز اهمیت دارد و حتما لازم است در اولین فرصت تحت درمانهای تخصصی قرار گیرند.
همسو نبودن دست درگیر با دست مبتلا
گاهی ممکن است سرطان پستان در سمت چپ ایجاد شده باشد. در حالی که فرد عمده فعالیت های خود را با دست راست انجام می دهد. با توجه به اینکه فعالیت دست چپ در این گونه افراد نسبت به دست راست کمتر است، بنابراین احتمال بروز لنف ادم برای این گونه افراد بیشتر خواهد بود. این مساله به معنای همسو نبودن دست درگیر با دست مبتلا خواهد بود که تحقیقات نشان داده که عامل ایجاد یا تشدید لنف ادم می باشد.
میزان تهاجمی بودن جراحی و خطرات آن در لنف ادم
هر چه جراحی انجام شده برای خارج کردن تومور و غدد لنفاوی تهاجمی تر و وسیع تر باشد، احتمال ابتلا به لنف ادم در فرد افزایش می یابد. همچنین، بسته به اینکه تعداد غدد لنفاوی خارج شده چقدر باشد، احتمال بروز لنف ادم افزایش می یابد.
انجام رادیوتراپی و تاثیر آن بر خطرات ناشی از لنف ادم
رادیوتراپی یکی از انواع درمان های مرسوم برای درمان سرطان محسوب می شود. اجرای این روش درمانی، از عوامل خطرزای لنف ادم به حساب می آید.
مقدار شاخص توده بدنی
همانطور که بالاتر اشاره کردیم که آیا وزن بالا برای لنف ادم خطرناک است با خیر، نسبت وزن بر توان دوم قد افراد با معیاری تحت عنوان شاخص توده بدنی نشان داده می شود. هر چه مقدار شاخص توده بدنی در افراد بیشتر باشد احتمال ابتلای آن ها به لنف ادم بیشتر خواهد بود. این مسئله تاکیدی بر اهمیت مشاوره های تغذیه و حفظ وزن ایده ال بعد از جراحی های پستان می باشد.
وارد شدن ضربه و آسیب به عضو مبتلا
چنانچه عضو تحت درمان به هر دلیلی دچار ضربه و یا آسیب های شدیدی شود، احتمال بروز لنف ادم در فرد افزایش خواهد یافت.
جمع بندی
در این صفحه به این سوال پاسخ دادیم که آیا لنف ادم خطرناک است؟ احتمال ابتلا به لنف ادم در افراد متفاوت است. وجود برخی از عوامل خطرزای لنف ادم در افراد می تواند این احتمال را تشدید نماید. برای مثال، افرادی که دارای اضافه وزن بیش از اندازه هستند و یا به انواع سرطان نواحی شکم و لگن مبتلا می شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند. پیشرفته بودن بیماری و دریافت درمانهای شدیدتر و وسیعتر از مهمترین عوامل ایجاد لنف ادم می باشند
از دید دکتر شهپر حقیقت آشنایی با عوامل خطرزای لنف ادم، و بکارگیری اقدامات بموقع پیشگیرانه می تواند از ایجاد این عارضه تا حد زیادی جلوگیری نماید. برای مثال، کنترل وزن و یا مراجعه به پزشک به محض برخورد با اولین نشانه ها، می تواند از پیچیده تر شدن شرایط پیشگیری نماید و کیفیت زندگی بهتری را برای فرد فراهم آورد.
در بیماران مبتلا به لنف ادم، تجمع مایع لنف باعث ایجاد تورم شده و فشار غیرطبیعی به عضلات و مفاصل تحمیل می کند؛ لذا یکی از مشکلات رایجی که در اکثر بیماران مبتلا به لنف ادم مشاهده می شود، اختلالات اسکلتی-عضلانی است. این نوع اختلالات ممکن است به مرور زمان شدت بیشتری پیدا کرده و منجر به ایجاد ناراحتی های حرکتی در فرد شوند. از این رو، لازم است در طول روند درمان بیماری لنف ادم، مشکلات ناشی از اختلالات عضلانی-اسکلتی نیز درمان گردند. بهترین راهکار در این زمان انجام همزمان فیزیوتراپی و لنفوتراپی میباشد؛ در همین رابطه شمارو دعوت میکنیم تا مقاله فیزیوتراپی در لنف ادم رو مطالعه بفرمایین.
