لنف ادم و سرطان به یکدیگر مرتبط هستند، زیرا لنف ادم تجمع مایع لنفاوی در بافتهای چربی زیر پوست است که منجر به تورم میشود و میتواند در نتیجه برخی از درمانهای سرطان مانند جراحی، شیمیدرمانی یا پرتودرمانی رخ دهد. این وضعیت معمولاً به دلیل آسیب به سیستم لنفاوی یا انسداد آن ایجاد میشود و میتواند کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت علائم و مدیریت مناسب لنف ادم در بیماران سرطانی، بسیار مهم است و میتواند کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد.
در این مقاله به بررسی اینکه لنف ادم چه زمانی ممکن است اتفاق بیفتد و چه چیزی باعث ایجاد آن می شود میپردازیم.
لنف ادم پس از سرطان چیست؟
همانطور که گفته شد، لنف ادم وضعیتی است که به دلیل تجمع مایع لنفاوی در بافتهای بدن، تورم غیرطبیعی ایجاد میشود. این مشکل معمولاً در بازوها یا پاها بروز میکند، اما ممکن است سایر نواحی بدن مانند گردن، صورت یا ناحیه قفسه سینه را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
لنف ادم میتواند در اثر آسیب به سیستم لنفاوی ناشی از درمانهای سرطان مانند جراحی، پرتودرمانی یا شیمیدرمانی به وجود آید. این تورم ممکن است به سرعت پس از درمان خود را نشان دهد، یا به تدریج و در طی چند ماه یا حتی سالها ظاهر گردد.cdc
چه چیزی باعث ایجاد لنف ادم می شود؟
لنف ادم می تواند ناشی از سرطان یا روش های درمان سرطان مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی باشد؛ گاهی اوقات یک تومور سرطانی می تواند به اندازه ای بزرگ شود که سیستم لنفاوی را مسدود کند. جراحی برای برداشتن سرطان ممکن است غدد لنفاوی یا برخی از عروق حامل مایع لنفاوی را نیز حذف کند یا به آنها آسیب بزند؛ همین موضوع می تواند باعث تجمع مایع در بافت های اطراف شود.
پرتو درمانی هم می تواند به عروق لنفاوی آسیب برساند و در نتیجه مایع لنفاوی بیش از حد در بافت ها ایجاد شود؛ تجمع این مایعات اضافه، باعث لنف ادم و سرطان می شود. درباره ارتباط لنف ادم و سرطان باید گفت که خیلی از بیماران بعد از عمل جراحی سرطان دچار لنف ادم می شوند؛ این ادم لزوما به دلیل جراحی یا برداشتن غدد لنفاوی نیست، بلکه یکی از دلایل مهم آن ضعف عضلات است که با کاهش انقباضات عضلانی، میزان هدایت مایع لنف را کاهش می دهد.
گاها بیمار به دلیل دردی که در ناحیه تحت جراحی دارد، اندام درگیر(مثلا دست) را خیلی جابه جا نمی کند و یا بالا نمی برد؛ همین موضوع باعث ایجاد یا تشدید ادم می شود.
میزان بروز لنف ادم در بیمارانی که دچار سرطان پستان شده اند چقدر است؟
به طور متوسط، 25 تا 30 درصد خانم های مبتلا به سرطان پستان ممکن است به میزان متفاوتی لنف ادم را تجربه کنند؛ یادتان باشد که ورم دست بعد از جراحی پستان کاملا طبیعی بوده و اکثر بیماران مبتلا به این عارضه، مستعد ابتلا به لنف ادم هستند! اما شدت آن بسته به مشخصات بیماری، وسعت جراحی و انواع درمانهای کمکی مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی و هورمون تراپی در افراد مختلف متفاوت است. سبک زندگی هر فرد نیز، می تواند عامل موثری در ایجاد یا تشدید ادم لنفاوی باشد.
مطالعه بیشتر: درمان لنف ادم در فاز حاد
علائم لنف ادم بعد از سرطان
علائم لنف ادم باتوجه به نوع و سطح بیماری، می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد؛ اما در اغلب موارد علائم آن به شرح زیر است:cancer.gov
- بازو، پا یا سایر قسمتهای بدن شما در ابتدا کمی ورم می کند، اما با گذشت زمان این ورم بیشتر میشود.
- پوست در ناحیه متورم سفت شده و گاهی اوقات احساس سوزن سوزن شدن دارد.
- بازو یا پای مبتلا به لنف ادم احساس سنگینی می کند.
- پوست ضخیم یا حالت چرمی پیدا می کند.
پیشگیری و کنترل لنف ادم در سرطان
در موضوع لنف ادم و سرطان باید گفت؛ افرادی که تحت عمل جراحی برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل قرار گرفته اند باید از فعالیت هایی که فشار زیادی بر بازوی آسیب دیده وارد می کند خودداری کنند. پیشگیری از لنف ادم و اقدامات حفاظتی برای جلوگیری از آسیب و عفونت عبارتند از:hopkinsmedicine
رعایت بهداشت مناسب در لنف ادم و سرطان
برای مراقبت از پوست بازوی آسیبدیده، هر روز آن را با دقت تمیز کرده و سپس از یک لوسیون مرطوبکننده استفاده کنید تا پوست نرم و سالم بماند. هنگام خشک کردن نیز، از یک حوله نرم و تمیز استفاده کرده و این کار را با ملایمت انجام دهید تا از تحریک پوست جلوگیری شود.
در صورت ایجاد زخم یا خراش، ابتدا ناحیه را با آب و صابون ملایم به خوبی تمیز کنید تا هرگونه آلودگی و باکتری حذف شود. سپس از یک پماد آنتیباکتریال برای پیشگیری از عفونت استفاده کرده و روی زخم را با یک پانسمان استریل بپوشانید. همچنین بهتر است روزانه پانسمان را تعویض کنید و زخم را از نظر بهبودی بررسی کنید. این اقدامات ساده میتواند از بروز عفونت و مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
ورزش های تناسب اندام در لنف ادم و سرطان
ورزشهای تناسب اندام نقش مهمی در مدیریت لنف ادم و بهبود شرایط بعد از سرطان دارند؛ اما، پیش از آغاز هر نوع فعالیت ورزشی، ابتدا با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا تمریناتی که مناسب وضعیت و نیازهای شما هستند را، بشناسید. پس از دریافت برنامه، می توانید این ورزشها را بهصورت روزانه و منظم انجام دهید تا به بهبود گردش خون و تخلیه مایع لنفاوی کمک شود.
خاطرتان باشد، انقباضات عضلات هدفمند یکی از عوامل کلیدی در کاهش لنف ادم محسوب میشوند؛ این انقباضات، نیروی طبیعی بدن را فعال میکنند و به تخلیه مایع لنفاوی اضافی از بافتها کمک مینمایند. علاوه بر ورزش، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و کم سدیم نیز اهمیت بسیاری دارد، زیرا مصرف کمتر نمک میتواند به کاهش تجمع مایعات در بدن کمک کند.
رعایت احتیاط در فعالیت های روزمره
- برای محافظت از انگشتان خود در برابر آسیبهای احتمالی ناشی از سوزن یا اشیای تیز، حتماً از وسایل ایمنی مانند انگشتانه هنگام دوخت و دوز استفاده کنید.
- از انجام حرکات شدید یا فشاری مانند مالش دادن، کشیدن یا هل دادن بازوی آسیبدیده خودداری کنید، زیرا این حرکات میتوانند به بافتهای حساس آسیب برسانند یا تورم را تشدید کنند.
- همچنین، برای اصلاح زیر بغل به جای استفاده از تیغهای دستی که ممکن است موجب خراشیدگی یا بریدگی شود، از ریشتراش برقی استفاده کنید.
رعایت این نکات ساده میتواند به محافظت از بازوی آسیبدیده و حفظ سلامت کلی شما کمک کند.
پوشیدن لباس مناسب
برای محافظت از بازوی آسیبدیده، هنگام انجام فعالیتهایی مانند باغبانی یا استفاده از مواد شوینده قوی خانگی، حتماً از دستکشهای محافظ استفاده کنید. همچنین، از پوشیدن لباسهای خواب یا لباسهایی با سرآستینهای تنگ و کشسان پرهیز کنید، زیرا این نوع لباسها ممکن است گردش خون و جریان لنفاوی را محدود کنند.
همچنین خاطرتان باشد که کیف دستی یا بستههای سنگین را همیشه با دست سالم خود حمل کنید، تا فشار اضافی به بازوی آسیبدیده وارد نشود.
خودداری از آسیب در لنف ادم و سرطان
برای جلوگیری از افزایش تورم ناشی از لنف ادم در طول درمان سرطان باید نکات خاصی را مد نظر داشته باشید که مهم ترین آنها به شرح زیر است:
- اجتناب از تزریقات در بازوی آسیبدیده: تمام تزریقات، آزمایشهای خون، و اقدامات پزشکی مشابه باید در دست سالم انجام شوند.
- حفظ دمای مناسب: از قرار دادن وسایل بسیار گرم یا سرد مانند پدهای گرمکننده یا کیسههای یخ روی بازوی آسیبدیده خودداری کنید، زیرا ممکن است به بافتها آسیب برسانند.
- تشخیص زودهنگام عفونت: در صورت مشاهده علائم عفونت مانند قرمزی، درد، گرما، افزایش تورم یا تب، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
خاطرتان باشد که، برای پیشگیری از بروز لنف ادم یا جلوگیری از پیشرفت آن بعد از درمان سرطان، باید با پزشک خود مشورت کنید و اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت مشاهده علائم لنف ادم، مانند تورم یا سنگینی غیرعادی در بازو، به سرعت به پزشک اطلاع دهید؛ تشخیص و درمان زودهنگام میتواند به کاهش عوارض و مدیریت بهتر این شرایط کمک بسزایی کند.
آیا لنف ادم بعد از سرطان خطرناک است؟
لنف ادم به طور کلی خطر ابتلا به عفونت را در ناحیه متورم افزایش میدهد. این وضعیت به این دلیل رخ میدهد که سلولهای دفاعی بدن که وظیفه مقابله با عفونت را بر عهده دارند، نمیتوانند بهدرستی به آن بخش از بدن دسترسی پیدا کنند.
در نواحی مبتلا به لنف ادم، زخمها ممکن است با سرعت کمتری بهبود یابند و نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشند. علاوه بر این، این شرایط میتواند با عوارض روانی همراه باشد، مانند احساس ناراحتی، افسردگی، خجالت یا حتی عصبانیت، که ممکن است کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
همچنین، تورم ناشی از لنف ادم ممکن است منجر به احساس سفتی یا درد در مفاصل ناحیه آسیبدیده شود، که میتواند تحرک و عملکرد روزمره فرد را مختل کند. توجه به مدیریت صحیح این علائم میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
مراحل مختلف لنف ادم در بیماران سرطانی
پزشک با ارزیابی علائم و وضعیت شما، مرحله لنف ادم را تشخیص داده و درمان مناسب را انتخاب میکند. لنف ادم بسته به میزان پیشرفت تورم و تأثیر آن بر بافتها، به مراحل زیر دستهبندی میشود:
- مرحله 1؛ در این مرحله، جریان سیستم لنفاوی غیرطبیعی است، اما هنوز علائم و نشانههای واضحی مشاهده نمیشود. این مرحله ممکن است بدون توجه باقی بماند.
- مرحله 2؛ در این مرحله، تجمع مایع لنفاوی منجر به تورم میشود. تورم معمولاً با بالا بردن اندام درگیر کاهش مییابد و فشار روی ناحیه ممکن است باعث ایجاد فرورفتگی شود.
- مرحله 3؛ تورم در این مرحله دائمی شده و حتی با بالا بردن اندام درگیر نیز برطرف نمیشود. فشار دادن روی ناحیه دیگر باعث فرورفتگی نمیشود. علاوه بر این، تغییراتی در پوست رخ میدهد که میتواند شامل ضخیم شدن و ایجاد زخم باشد.
- مرحله 4؛ در این مرحله، عضو درگیر به طور قابل توجهی بزرگتر و تغییر شکل داده میشود. پوست ضخیمتر شده و جای زخمهای گستردهای ایجاد میشود.
تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب میتواند به جلوگیری از پیشرفت لنف ادم و کاهش عوارض آن کمک کند.
چگونه لنف ادم ناشی از سرطان را مدیریت کنیم؟
همانطور که بارها در طول مطلب بالا گفته شد، لنف ادم مرتبط با سرطان، بهویژه پس از جراحی، نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصص و تجویز یک برنامه درمانی مناسب است؛ اقدامات اولیه شامل فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی متعادل و ماساژهای تخصصی، میتواند به کاهش تورم و مدیریت علائم این عارضه کمک بسیاری کند.
برای پیشگیری یا کنترل بهتر لنف ادم، کاهش وزن در صورت اضافهوزن از اهمیت بالایی برخوردار است. در مواردی که این روشها نتیجهبخش نباشد، پزشکان ممکن است جراحی را توصیه کنند که با تخلیه مایع لنفاوی اضافی، تورم را کاهش میدهد.
توجه داشته باشید که درمان لنف ادم باید همراه با مدیریت اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط انجام شود؛ استفاده از متدهای پیشرفته و تمرینات تخصصی، مانند آنچه توسط دکتر حقیقت ارائه میشود، میتواند به بیماران کمک کند تا از عوارض این وضعیت رهایی پیدا کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
