آشنایی با غدد لنفاوی و نحوه عملکرد آنها

مقدمه

غدد لنفاوی نقش حیاتی در مبارزه با عفونت ها دارند؛ آنها به عنوان فیلتر عمل می کنند و ویروس ها، باکتری ها و سایر عوامل بیماری‌زا را قبل از اینکه بتوانند سایر قسمت‌های بدن شما را آلوده کنند، به دام می اندازند. مشخص ترین نواحی که می توانید وجود غدد لنفاوی را در آنها حس کنید عبارتند از: گردن، زیر چانه، زیر بغل و کشاله ران.

به گفته‌ی ویلیام هاروی، پزشک مشهور قرن هفدهم که نقش برجسته‌ای در کشف گردش خون داشت، “سیستم لنفاوی همان‌قدر که جریان خون مهم است، برای حفاظت بدن ضروری است.” به عبارت دیگر، غدد لنفاوی مانند ایستگاه‌های نظارتی در بدن هستند، که مواد مضر، ویروس‌ها و باکتری‌ها را شناسایی و نابود می‌کنند. بدون عملکرد صحیح این غدد، بدن در برابر تهدیدات خارجی کاملاً آسیب‌پذیر خواهد بود.

مطالعه بیشتر: لنف ادم چیست؟

سیستم لنفاوی چیست؟

سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود؛ این سیستم شبکه ای از عروق لنفاوی و گره های لنفاوی است. رگ‌های لنفاوی بسیار شبیه سیاهرگ‌هایی هستند که خون را در بدن جمع‌آوری و حمل می‌کنند؛ اما این عروق به جای حمل خون، مایع آبکی شفافی به نام لنف را حمل می کنند. مایع لنفاوی حاوی گلبول های سفید است که به مبارزه با عفونت ها کمک می کند.

غدد لنفاوی، مجموعه‌ای از سلول‌های کوچک و گرد هستند که وظیفه فیلتر کردن مایع لنفاوی، در حال جریان در بدن را بر عهده دارند؛ همانطور که گفته شد، این غدد با حذف میکروب‌ها، به محافظت از بدن کمک می‌کنند. غدد لنفاوی به صورت گروهی (گره‌های لنفاوی) سازمان‌دهی شده‌اند و هر گروه یک ناحیه خاص از بدن را تحت پوشش قرار می‌دهد.^mayoclinic

غدد لنفاوی متورم چیست؟

تورم غدد لنفاوی، معمولاً به عنوان پاسخی طبیعی به عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی در بدن رخ می‌دهد؛ زمانی که سیستم ایمنی فعال می‌شود تا با عوامل بیماری‌زا مقابله کند، غدد لنفاوی به دلیل تجمع سلول‌های ایمنی و مبارزه با عفونت متورم می‌شوند. این وضعیت معمولاً موقتی است و با بهبود عفونت، تورم نیز کاهش می‌یابد. با این حال، در موارد نادر، تورم غدد لنفاوی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان، به‌ویژه لنفوم یا سرطان‌هایی که به غدد لنفاوی سرایت کرده‌اند، باشد. در چنین شرایطی، بررسی و تشخیص دقیق پزشکی برای ارزیابی علت تورم ضروری است.

علت ایجاد تورم غدد لنفاوی چیست؟

عفونت های رایج

• گلودرد استرپتوکوکی
• سرخک
• عفونت گوش
• عفونت دندان(آبسه)
• مونونوکلئوز
• عفونت های پوست یا زخم، مانند سلولیت
• ویروس نقص ایمنی انسانی(HIV)

عفونت های غیر معمول

• بیماری سل
• برخی از عفونت های مقاربتی مانند سیفلیس
• توکسوپلاسموز؛ یک عفونت انگلی ناشی از تماس با مدفوع گربه آلوده یا خوردن گوشت نیم پز
• تب خراش گربه؛ عفونت باکتریایی ناشی از چنگ زدن یا گاز گرفتن گربه

اختلالات سیستم ایمنی

• لوپوس؛ یک بیماری التهابی مزمن که مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، قلب و ریه‌ها را هدف قرار می‌دهد.

• آرتریت روماتوئید؛ یک بیماری التهابی مزمن است که بافت سینوویوم، پوشاننده مفاصل، را مورد حمله قرار می‌دهد.

سرطان ها

• لنفوم؛ سرطانی که از سیستم لنفاوی شما منشا می گیرد
• سرطان خون؛ سرطان بافت خون ساز بدن، از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی
• سایر سرطان هایی که به غدد لنفاوی گسترش یافته اند(متاستاز).

سایر علل احتمالی اما نادر تورم غدد لنفاوی عبارتند از مصرف برخی داروها، مانند داروی ضد تشنج فنی توئین(دیلانتین) و داروهای پیشگیری کننده از بیماری مالاریا.

سرطان در غدد لنفاوی

سرطان می تواند به دو صورت در این غدد ظاهر شود؛ یا می تواند از آنجا شروع شود یا می تواند از جایی دیگر به آنجا گسترش یافته باشد! سرطانی که از غدد لنفاوی شروع می شود، لنفوم نامیده می شود؛ اما اغلب، سرطان از جای دیگری شروع می شود و سپس به غدد لنفاوی گسترش می یابد.

سرطان چگونه به غدد لنفاوی سرایت می کند؟

به طور کلی، یکی از مشکلات نسبتا شایع و پرعارضه و ناتوان کننده در دانش پزشکی «لنف ادم» است. لنف ادم به دو شکل اولیه یا ثانویه بروز می کند. نوع اولیه که ناشی از فقدان یا کمبود عروق یا غدد لنفاوی یا نقص عملکرد آن است و طیف بسیار زیادی از افراد جامعه از سنین نوزادی تا سالمندی را درگیر خواهد کرد. در همین رابطه شما رو دعوت میکنم که مقاله لنف ادم درمان رو مطالعه بفرمایین.

تشخیص سرطان در غدد لنفاوی

غدد لنفاوی در شرایط طبیعی، کوچک هستند و یافتن آنها سخت است، اما زمانی که عفونت، التهاب یا سرطان در آنها وجود داشته باشد، گره ها می توانند بزرگتر از حد معمول شوند. آنهایی که در نزدیکی سطح بدن قرار دارند، اغلب به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند که طریق لمس با انگشتان احساس می شوند، و حتی برخی از آنها با چشم هم دیده می‌شوند؛ اما اگر تنها چند سلول سرطانی در یک غده لنفاوی وجود داشته باشد، ممکن است طبیعی به نظر برسد.

متاسفانه غدد لنفاوی در عمق بدن را نمی توان حس کرد یا دید! بنابراین پزشکان ممکن است از اسکن یا سایر آزمایش‌های تصویربرداری برای جستجوی گره‌های بزرگ شده در عمق بدن استفاده کنند. تنها راه برای اطمینان از وجود سرطان در غدد لنفاوی، انجام بیوپسی یا نمونه برداری است.

پزشک متخصص ممکن است کل غدد موجود در ناحیه را بردارد یا با استفاده از سوزن از یک یا چند گره نمونه برداری کنند. بافتی که برداشته می‌شود توسط پاتولوژیست، زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا مشخص شود که آیا سلول‌های سرطانی در آن وجود دارد یا خیر. پاتولوژیست گزارشی را تهیه می کند که در آن جزئیات آنچه پیدا شده است را شرح می دهد. پس از جراحی و مشاهده ی گزارش پاتولوژی، پزشک تصمیم می گیرد که آیا به درمان بیشتری مانند شیمی درمانی، ایمونوتراپی یا پرتودرمانی نیاز است یا خیر.

آیا غدد لنفاوی متورم مسری هستند؟

خودِ تورم غدد لنفاوی مسری نیست و نمی‌توان به طور مستقیم به آن مبتلا شد؛ اما علت اصلی تورم، مانند یک ویروس مسری (مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا) می‌تواند به دیگران منتقل شود. در این موارد، اگر تورم غدد ناشی از یک عفونت ویروسی باشد، ممکن است ویروس را به سایر اعضای خانواده و اطرافیان خود، انتقال دهید. به همین دلیل، حفظ بهداشت فردی، شستن مکرر دست‌ها و دوری از افراد بیمار می‌تواند از گسترش ویروس و در نتیجه، عفونت جلوگیری کند.^{clevelandclinic}

درمان تورم غدد لنفاوی

درمان تورم غدد لنفاوی به علت آن بستگی دارد؛ اگر تورم ناشی از عوامل ویروسی یا میکروبی خفیف و گذرا باشد، ممکن است به طور خودبه‌خود و بدون نیاز به درمان خاصی کاهش یابد. در مواردی که عفونت شدید و مشخص باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی تجویز کند؛ اما اگر تورم به دلیل بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان باشد، نیاز به درمان‌های تخصصی و متناسب با آن بیماری خواهد داشت.

چند درصد از غدد لنفاوی متورم سرطانی هستند؟
معمولاً سرطان غدد لنفاوی را خیلی سفت و بهم چسبیده می‌کند؛ اما طبق بررسی های انجام شده در American Family Physician کمتر از ۱٪ از افرادی که غدد لنفاوی ورم کرده داشتند، به سرطان بدخیم غدد لنفاوی مبتلا بودند.

سخن پایانی در مورد غدد لنفاوی

اگر هرگونه علائم یا احساس ناخوشایندی در محل وجود غدد و گره های لنفاوی خود احساس کردید، حتما در اسرع وقت بایک پزشک متخصص مشورت کنید. پیشنهاد ما دکتر شهپر حقیقت است. در مرحله ی اول، این پزشک می تواند یک متخصص عفونی، جراح یا لنفولوژیست باشد. نگران نباشید، غدد لنفاوی متورم اما حساس الزاما نمی‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشند و در اکثر موارد به سادگی درمان می شوند. اما تشخیص قطعی و دقیق را پزشک مربوطه بعد از معاینه بالینی و در صورت لزوم نمونه برداری اعلام می کند. پس لازم است در صورت مشاهده ی غدد لنفاوی متورم، ضمن حفظ آرامش، در اولین فرصت به یک متخصص مراجعه کنید.