مراقبت از لنف ادم در منزل دغدغه تمام افرادی است که با این بیماری در ارتباط اند. مراقبتهای خانگی نقش حیاتی در مدیریت لنف ادم دارند و میتوانند به کاهش علائم، بهبود کیفیت زندگی و پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک کنند. آگاهی از روشهای موثر برای کاهش تورم، حفظ سلامت پوست و پیشگیری از عفونت، به بیماران و خانوادههای آنها این امکان را میدهد که نقش فعالی در کنترل بیماری داشته باشند.
بخشی از مراقبت از لنف ادم در منزل مربوط به افرادی است که درمان اولیه خود را در مراکز درمانی دریافت کرده اند البته برنامه مراقبت درمان برای هر فرد مجزا و مخصوص بوده و توسط پزشک درمانگر به صورت اختصاصی در اختیار وی قرار می گیرد. در این مقاله، به بررسی نکات کلیدی و روشهای عملی برای مراقبت از لنف ادم در خانه پرداخته شده است.
مراقبت از لنف ادم در منزل پس از درمان(دست و پا)
اکثر ما میدانیم که درمان لنف ادم شامل کنترل ادم ایجاد شده و مشکلات ناشی از آن است؛ از جمله درمان های اصلی لنف ادم میتوان به، استفاده از لباس های فشاری(آستین یا جوراب)، تمرین، بانداژ، مراقبت از پوست، درمان های ترکیبی، دستگاه های فشاری، کاهش وزن، لیزر درمانی، دارو درمانی (نقش دارو ها در درمان لنف ادم)، جراحی و ماساژ درمانی، اشاره کرد.
نکته حائز اهمیت پیش از پرداختن به مراقبت از لنف ادم در منزل توجه به این نکته است که فرد مشکلات و سختی های ناشی از درمان لنف ادم، سرطان سینه و … را پذیرفته است زیرا به زندگی و کیفیت آن اهمیت داده است پس باید مراقبت ها به گونه ای باشد که زندگی فرد را مختل نکند.
درمانهایی نظیر ورزش، بانداژ و ماساژ در کلینیک انجام می شود و سپس هنگامی که فرد به منزل می رود آستین یا جوراب نیز به درمان او اضافه می شود. باید به این نکته توجه نمود که ماساژ و ورزش در منزل متوقف نمی شود، بلکه باید مطابق با آموزش های داده شده توسط پزشک در منزل نیز ادامه یابد.
فواصل انجام ورزش در لنفادم
بهتر است ورزش به صورت روزانه و به مدت 15 تا 20 دقیقه انجام شود، اما به کیفیت ورزش باید توجه ویژه ای نمود؛ زیرا این ورزش ها به منظور فعال کردن مفاصل و عضلات انجام می شوند و باید با دقت و تمرکز بالا انجام شوند. این نکته را در نظر داشته باشید که،در تمامی مراحل درمان، ورزش باید انجام شود و بهتر است در هنگام ورزش از جوراب یا آستین و یا حتی بانداژ استفاده شود البته اگر فرد بخواهد می تواند ورزش را در زمان استراحت بدون این موارد انجام دهد.
بهترین زمان برای ماساژ لنف ادم
یکی از نکات مهم درباره مراقبت از لنف ادم در منزل، ماساژ در زمان مناسب است! معمولا توصیه میشود این کار را، یک یا دوبار در روز انجام دهید؛ البته میزان تکرار ماساژ، ممکن است بسته به شدت بیماری متفاوت باشد، اما یکبار در روز هم کفایت می کند.
با توجه به شدت بیماری فرد میزان ماساژ می تواند متفاوت باشد؛ مثلا اگر فردی فیبروز داشته باشد، مدت زمان ماساژ بیشتری لازم دارد. این نکته را به خاطر داشته باشید که، بهترین زمان برای انجام ماساژ قبل از بانداژ است.
نکات مهم استفاده از بانداژ کشی و پوشش های فشاری در منزل
با توجه به شیوه زندگی، فرد باید زمان هایی را در نظر بگیرد تا درمان ها را تغییر دهد؛ مثلا زمانی که می خواهد فعالیت کند بانداژ را باز نموده و به جای آن از آستین یا جوراب استفاده کند، یا اینکه مدتی از روز را از هیچ گونه ابزار و روش های درمانی، استفاده نکند و به عضلات و پوست خود اجازه دهد بدون هیچ گونه عامل خارجی فعالیت طبیعی خود را داشته باشند. این کار، باعث بهبود عملکرد عضلات و پوست می شود و نباید هیچ گونه نگرانی از بابت بازگشت ادم داشته باشید.
به طور کلی فرد می تواند 3 یا 4 ساعت از آستین یا جوراب استفاده نماید و بعد از آن 2 یا 3 ساعت را به استراحت اختصاص داده و سپس از بانداژ استفاده نماید که خود زمانی بیش از 12 ساعت را به بانداژ خواهد داد البته این زمانبندی در افراد مختلف متفاوت است؛ اما می توان به صورت عمومی در مراحل اولیه درمان از آن استفاده نمود.
بانداژها، آستینها و جورابها باید بهطور مرتب شسته شوند تا خاصیت ارتجاعی خود را حفظ کنند. شستوشو با دست و آب سرد بهترین روش است، اما استفاده از ماشین لباسشویی با تنظیمات ملایم نیز، ایرادی ندارد. اگر بیمار قادر به شستوشو نباشد، اطرافیان میتوانند کمک کنند، اما انجام این کار توسط خود بیمار بهتر است، زیرا نشاندهنده توانمندی و استقلال او در انجام امور روزمره است.
مراقبت از لنفادم در منزل و مدت زمان ادامه آن
مراقبتهای لازم برای هر فرد مبتلا به لنف ادم ممکن است با دیگری متفاوت باشد و این تفاوتها معمولاً با بررسی دقیق پزشک معالج و در طول جلسات مشاوره مشخص میشود. در این روند، شدت بیماری، وضعیت عمومی سلامتی و وجود بیماریهای زمینهای از جمله عواملی هستند که نقش تعیینکنندهای در نوع و شدت مراقبتها دارند. برنامههای درمانی و مراقبتی باید بهگونهای تنظیم شوند که به نیازهای منحصربهفرد هر بیمار پاسخ دهند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
انجام فعالیت های روزانه باوجود لنف ادم
در پاسخ به این سوال که آیا با وجود لنف ادم می توان فعالیت های روزانه خود را انجام داد یا خیر؟ باید بگوییم: بله! خوشبختانه لنف ادم مانعی برای انجام فعالیتهای عادی نیست، اما این امر بستگی به شناخت محدودیتهای فرد و جلوگیری از خستگی بیش از حد دارد. همچنین، فرد باید از انجام فعالیتهای خود لذت ببرد. برای مدیریت بهتر، کارها باید به بخشهای کوچک تقسیم شده و بین آنها استراحتهای کافی در نظر گرفته شود. همچنین، رعایت توازن در استفاده همزمان از اندامهای سالم و مبتلا بسیار اهمیت دارد.
نگهداری از کودکان با وجود لنف ادم
بهتر است با توجه به اسپاسمی که بلند کردن و نگه داری کودک در آغوش به صورت ایستاده در اندام ایجاد می کند، از این کار تا حد امکان خودداری کرد؛ البته می توان به صورت نشسته کودک را در آغوش گرفت. مادرانی که بانداژ پا دارند بهتر است روزی 15 تا 20 دقیقه به پیاده روی بپردازند، و اگر تعادل مناسب را در هنگام پیاده روی ندارند باید به پزشک خود اطلاع دهند، تا در هنگام بانداژ به مواردی همچون میزان سفتی، شرایط سنی، تعادل فرد و … توجه نمایند.
علت درد دست و پا بدون وجود ادم
درد دست و پا بدون وجود ادم معمولاً به علت کمتحرکی یا بدتحرکی ایجاد میشود؛ با این حال، برای تشخیص دقیق و بررسی علل آن، مراجعه به پزشک ضروری است. درد میتواند دامنه و شدت فعالیت اندام را کاهش دهد و در نتیجه، باعث ضعف عضلات شود. این ضعف عضلانی میتواند زمینهساز مشکلات جدیتر مانند تجمع مایعات و ایجاد ادم در اندامها گردد. بنابراین، درمان بهموقع درد و تقویت عضلات بسیار مهم است تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
مدت زمان ادامه مراقبتها در لنفادم
مراقبت ها در لنف ادم تا چه زمانی باید ادامه یابد؟ یکی از مهم ترین سوالاتی که بیماران مبتلا به لنف ادم از پزشک خود می پرسند همین است؛ در پاسخ به این سوال باید گفت:”مراقبت از لنف ادم باید همیشه ادامه پیدا کند!“
معمولا مراقبت از لنفادم با گذشت زمان و بهبود وضعیت بیماری کمتر مورد توجه قرار میگیرد، اما این موضوع همچنان مهم است و باید به صورت مستمر ادامه پیدا کند؛ این مراقبتها نقش مهمی در جلوگیری از بازگشت ادم و کاهش عوارض احتمالی دارند. پایبندی به برنامههای مراقبتی تجویز شده توسط پزشک، مانند ماساژ، ورزشهای مناسب، و استفاده از وسایل فشاری، میتواند به حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند.
خاطرتان باشد، توجه مداوم به این اقدامات پیشگیرانه نهتنها از بازگشت ادم جلوگیری میکند، بلکه مانع پیشرفت مشکلات ناشی از آن میشود.
مراقبت از لنف ادم در منزل در بیماران با بیماری خفیف تر
مراقبت از لنفادم معمولاً برای بیمارانی انجام میشود که، میزان ادم در آنها کم است و نیازی به بانداژ ندارند؛ یا برای افرادی که بهتازگی تحت عمل جراحی قرار گرفتهاند. این مراقبتها همچنین شامل بیمارانی میشود که بهتازگی شیمیدرمانی یا رادیوتراپی انجام دادهاند، یا به طور کلی افرادی که بیماری آنها، در مراحل اولیه درمان قرار دارند. اصل اساسی در مدیریت لنفادم پیشگیری است، به این معنا که باید از بروز ادم یا پیشرفت آن جلوگیری شود؛ این رویکرد به کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک شایانی میکند.
مراقبت از لنفادم پس از جراحی سرطان در منزل
مراقبتهای پس از شیمیدرمانی و جراحی در بیماران مبتلا به لنفادم اهمیت بسیاری دارد زیرا میتواند تا حد زیادی از بروز ادم های شدید و آزاردهنده، پیشگیری کند. در این مرحله، فرد معمولا بعد از شیمیدرمانی تحت عمل جراحی قرار گرفته و پس از ترخیص از بیمارستان، به مدت 10 تا 15 روز در منزل استراحت میکند تا زمان انجام آزمایشهای بعدی فرا برسد.
برخلاف تصور عمومی که معتقد است اندام عملشده نباید حرکت داده شود، ضروری است فرد حرکت در عضو درگیر را حداکثر 2 تا 3 روز پس از جراحی آغاز کند! انجام روزانه 10 تا 15 دقیقه تمرینات کششی سبک، که به آنها ورزشهای درمانی نیز گفته میشود، کمک میکند تا عضلات و مفاصل فعال شوند؛ بهعنوان مثال، فرد میتواند لگن یا پاهای خود را در حالت خوابیده منقبض کند.
پس از گذشت 10 تا 12 روز از عمل، بیمار میتواند با مشاوره پزشک و بر اساس وضعیت بالینی خود، ورزشهای مقاومتی را شروع کند؛ همچنین، مراجعه به لنفولوژیست نیز باید در مدت کوتاهی پس از عمل انجام گیرد، تا از تضعیف شدید اندام درگیر، جلوگیری شود.
ورزش در دوران شیمیدرمانی
در دوره شیمیدرمانی، فرد باید تمریناتی مانند تنفسهای عمیق ریوی را انجام دهد. چون سیستم ایمنی در این دوره ضعیف میشود، بهتر است این تمرینات در منزل انجام شوند. همچنین، استفاده از ویدیوهای آموزشی و شرکت در تمرینات گروهی آنلاین میتواند کمککننده باشد.
ماساژدرمانی پس از جراحی
ماساژدرمانی از جمله اقدامات مهم بعد از جراحی سرطان است، که باید با توجه به عوامل مختلفی همچون محل جراحی، وضعیت جسمانی بیمار، و شدت درگیری انجام شود. مراجعه به لنفولوژیست برای دریافت مشاوره و آموزشهای لازم در این زمینه، اهمیت بسیاری دارد. پس از یادگیری، فرد باید روزانه به مدت 10 تا 15 دقیقه این ماساژها را بهصورت پیشگیرانه انجام دهد؛ این ماساژها تخلیه مایع لنفاوی را تسهیل کرده و از بروز ادم جلوگیری میکنند.
نقش تغذیه در مراقبت از لنف ادم در بیماران سرطانی
تغذیه مناسب در دوران شیمیدرمانی برای کنترل و پیشگیری از لنفادم بسیار مهم است. این بیماران ممکن است دچار عوارضی مانند تهوع شوند، اما همچنان باید مواد غذایی لازم را به میزان کافی دریافت کنند؛ با این حال، زیادهروی در مصرف غذا نیز توصیه نمیشود، زیرا میتواند باعث افزایش وزن شود.
مشاوره تغذیه به بیماران کمک میکند تا علاوه بر دریافت کامل مواد مغذی مورد نیاز بدن، تهوع کمتری را تجربه کنند و از اضافه وزن نیز، جلوگیری شود. اختلالات هورمونی ناشی از سرطان پستان و شیمیدرمانی ممکن است منجر به افزایش وزن شوند؛ این اضافه وزن، با انباشته شدن چربی و احتمال مسدود شدن مسیرهای لنفاوی، میتواند لنف ادم را تشدید کند! به همین دلیل، کنترل وزن و جلوگیری از اضافه وزن از موارد مهم در مراقبت از بیماران مبتلا به سرطان است.
برای حفظ وزن طبیعی، 70 درصد از تلاش به تغذیه سالم و متعادل و 30 درصد به داشتن فعالیت بدنی منظم، وابسته است. همچنین، افرادی که از خانه کار میکنند، باید روش صحیح انجام کار را یاد بگیرند؛ به این معنا که وظایف خود را به بخشهای کوچک تقسیم کنند و بین آنها زمان کافی برای استراحت بگذارند. این روش میتواند فشار روی سیستم لنفاوی را کاهش داده و از ایجاد لنف ادم در اندامهای درگیر جلوگیری کند.
در مراقبت از لنف ادم در منزل آموزش های اولیه توسط پزشک متخصص در جهت پیشگیری از لنف ادم بسیار حائز اهمیت است.
سوالات متداول
در ادامه به برخی از متداول ترین سوالات بیماران مبتلا به لنف ادم پاسخ خواهیم داد:
آیا میتوان از کیسه آب گرم برای تسکین درد ناشی از سرما در عضو درگیر استفاده کرد؟
پاسخ این سؤال خیر است! درد ناشی از سرما در اندام درگیر بعد از جراحی، معمولاً به دلیل آسیب به اعصاب سمپاتیک ایجاد میشود؛ برای پیشگیری از این وضعیت، توصیه میشود از لباس گرم استفاده کرده و از قرار گرفتن در محیطهای سرد خودداری کنید.
استفاده از کیسه آب گرم برای این نوع درد توصیه نمیشود، زیرا گرمای شدید میتواند جریان خون و تورم را افزایش داده و ادم را تشدید کند. همچنین، گرما ممکن است باعث گشاد شدن عروق و اختلال در جریان مایع لنفاوی شود که منجر به تجمع بیشتر مایع و تشدید لنفادم میگردد.
احساس درد و سوزش بعد از بانداژ نشانه چیست؟
در مراقبت از لنفادم در منزل، بررسی درد یکی از نکات مهم است! برخی افراد به دلیل مشکلات پوستی یا بیماریهای زمینهای مانند میالژی یا آرتروز، پس از بانداژ دچار درد و سوزش میشوند؛ این وضعیت باید توسط پزشک معالج مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، ممکن است حساسیت به جنس بانداژ یا بسته شدن خیلی سفت آن دلیل این درد و سوزش باشد.
بافت بافتی با وجود لنف ادم
اگر فرد این کار را بهطور تفریحی و برای مدت کوتاه انجام دهد، مشکلی ندارد؛ اما اگر مدت زمان طولانی به این فعالیت ادامه دهد، بهدلیل باقی ماندن عضلات در حالت انقباض، ممکن است موجب تشدید بیماری و افزایش تورم شود.
آیا می توان در لنف ادم حجامت انجام داد؟
خیر، در افراد مبتلا به لنف ادم توصیه می شود که هیچ گونه خراش یا آسیبی به اندام درگیر ایجاد نشود؛ بنابراین حجامت در اندام درگیر کاملا ممنوع است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کاربرد طب سنتی در درمان لنف ادم میتوانید بر روی متن لینک شده کلیک کرده و مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.
چه مدت پس از بانداژ میتوان از جوراب یا آستین استفاده کرد؟
این موضوع بستگی به نظر پزشک معالج دارد اما استفاده از جوراب یا آستین را باید تا بر طرف شدن کامل ادم پشت پا یا دست به تاخیر انداخت.
آیا میتوان از اندام درگیر در موارد اورژانسی جهت رگ گیری استفاده نمود؟
بهتر است رگ گیری در اندام درگیر انجام نشود ولی در مواقع اورژانسی می توان این کار را انجام داد؛ البته بهتر است حدالامکان از این رگ برای تزریق دارو استفاده نشود.
آیا شیمی درمانی می تواند باعث ورم پا شود؟
بله، برخی داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی می توانند باعث ورم در پاها شوند؛ البته باید بررسی کامل توسط پزشک معالج انجام شود.
منظور از بانداژ سبک چیست؟
منظور از بانداژ سبک، استفاده از یک لایه پنبهای به همراه بانداژ است، بدون اینکه از لایههای ابر استفاده شود.
علت سوزش و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها چیست؟
علت باید مورد بررسی قرار گیرد. در ابتدا، ممکن است بیماریهای متابولیک مانند دیابت یا چربی خون عامل آن باشند؛ همچنین شیمیدرمانی نیز میتواند علت این مشکل باشد. ماساژ میتواند در درمان این مشکل موثر واقع شود.
آیا می توان پس از درمان لنف ورزش بدنسازی انجام داد؟
بله، فقط باید افزایش وزنه با گذشت زمان و افزایش تحمل اندام باشد و به بدن آسیب نرسد.
آیا درد و حساسیت بازو و کتف پس از عمل جراحی سینه طبیعی است؟
بله! به دلیل عمل جراحی درد و سوزش طبیعی است و با انجام ماساژ بهبود می یابد.
آیا محدودیت حرکتی اندام درگیر بعد از عمل جراحی قابل درمان است؟
بله، قابل درمان است؛ البته باید در مراحل اولیه و هر چه سریعتر درمان صورت گیرد.
خوابیدن به سمتی که لنف ادم وجود دارد، مشکلی ایجاد نمی کند؟
خیر، ولی باید به تناوب انجام شود و استراحت در سمت درگیر صورت گیرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه درمان و مدیریت لنف ادم بعد از جراحی سرطان میتوانید به دکتر شهپر حقیقت، لنفولوژیست و اپیدمیولوژیست، مراجعه کنید؛ ایشان به همراه تیم مجرب و کارآزموده خود، آماده پذیرش و درمان بیماران مبتلا به لنف ادم در کلینیک خود در تهران هستند.
