استفاده از انواع پروتزها پس از انجام جراحی برداشتن پستان (ماستکتومی)، یکی از روش های رایج برای از بین بردن آثار ناخوشایند بیماری سرطان است. با این حال، تردیدهایی درباره استفاده از پروتز پستان خارجی، نحوه استفاده و معایب و مزایای آن ها وجود دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی ضرورت استفاده از پروتز پستان برای افراد مبتلا به لنف ادم و نحوه مراقبت از آن ها بپردازیم.
آیا استفاده از پروتز پستان پس از ماستکتومی ضروری است؟
در جراحی برداشتن کامل پستان، بخش عمده ای از عضلات قفسه سینه حذف می شوند. به همین دلیل، عضلاتی که در نواحی اطراف ناحیه پستان قرار دارند اعم از شانه، پشت، پهلو، بازو و عضلات باقیمانده در قفسه سینه همواره به دنبال آن هستند تا فشار وارد بر این ناحیه را کاهش داده و به بهبود آن کمک نمایند.
به این ترتیب، جای خالی عضو برداشته شده باعث اعمال فشار بیشتر بر این نواحی نیز خواهد شد. این فشار اضافی در نهایت منجر به ایجاد درد بیشتر و احساس خستگی در عضلات یاد شده می گردد. به طوری که این خستگی مانع از جریان صحیح مایع لنفاوی در دست و رسیدن به تنه شده و در نتیجه بروز لنف ادم را در بازوها و ناحیه جراحی شده اجتناب ناپذیر می کند.
یکی از راه های مناسب برای پیشگیری از لنف ادم در افراد مبتلا به سرطان پستان، استفاده از پروتز پستان پس از ماستکتومی است. قرار دادن پروتز استاندارد به جای پستان برداشته شده، کمک می کند تا تعادل عضلانی در دو طرف قفسه سینه برقرار شده و میزان فشار وارد بر عضلات بازو، پهلو، پشت و قفسه سینه کاهش پیدا کند. لذا استفاده از پروتز پستان برای افراد مبتلا به لنف ادم و کسانی که جراحی ماستکتومی انجام داده اند ضرورت دارد.
روش استفاده از پروتز پستان برای افراد مبتلا به لنف ادم چگونه است؟
روش به کار بردن انواع پروتز شامل پروتز خارجی و یا جراحی پروتز ، کاملا به خواسته بیمار و انتخاب وی بستگی خواهد داشت. افراد می توانند پس از مراجعه به یک پزشک حاذق و مشورت با وی، بنا بر شرایط خود، بهترین روش را انتخاب نمایند.
در افراد مبتلا به لنف ادم، بهترین زمان انجام جراحی بازسازی پستان و جاگذاری پروتز، دقیقا بلافاصله پس از جراحی ماستکتومی است. به طور کلی، انجام همزمان جراحی ماستکتومی و جراحی بازسازی، نتیجه خوب و موثری در بر خواهد داشت.
اما افرادی که قصد دارند مدتی پس از انجام جراحی ماستکتومی برای انجام جراحی پروتز پستان اقدام نمایند، بهتر است حداقل دو تا سه سال مراقبت های ویژه را رعایت کرده و سپس برای انجام این عمل بازسازی اقدام کنند.
البته برای افرادی که در مرحله پس از جراحی ماستکتومی قرار دارند، استفاده از ترکیب پروتز خارجی پستان و سوتین مناسب می تواند مزایای جراحی پروتز را تا حدودی در بر داشته باشد. به این ترتیب، تعادل عضلانی در دو طرف بدن رعایت شده و فشار کمتری بر ناحیه قفسه سینه اعمال خواهد شد.
حتی پس از استفاده از جراحی پروتز نیز پوشیدن سوتین های مناسب به حفظ جریان لنف در بدن کمک خواهد کرد. این نکته را در نظر داشته باشید که سوتین هایی با بندهای نازک می توانند در مسیر جریان لنف اختلال ایجاد نمایند. در نتیجه، در اثر فشار وارده از سوی بند سوتین، ایجاد ورم لنفاوی اجتناب ناپذیر خواهد بود.
بنابراین در هنگام استفاده از سوتین باید به این نکته توجه نمود که بند شانه و قسمت پهلوها آن فشاری بر بافت های ناحیه وارد نکنند.
چه زمان هایی استفاده از پروتز پستان برای افراد مبتلا به لنف ادم ضروری است؟
استفاده از پروتز پستان برای افراد مبتلا به لنف ادم باید در طول روز انجام گیرد. علت این مساله به فعالیت های روزانه و تحرک بالای افراد در طول روز بستگی دارد. افراد در زمان استراحت می توانند پروتز خود را خارج کنند تا مسیرهای لنفاوی باز مانده و از تجمع مایع لنف پیشگیری به عمل آید.
به طور کلی، استفاده از سوتین چه برای افرادی که تحت جراحی ماستکتومی قرار گرفته اند و چه برای کسانی که هنوز این جراحی را انجام نداده اند باید به روز محدود شود. زیرا عدم استفاده از سوتین در هنگام شب، به بهبود جریان مایع لنف در بدن کمک خواهد کرد.
آیا استفاده از پروتز پستان پس از ماستکتومی باعث بروز یا تشدید لنف ادم می شود؟
بر اساس نظر دکتر شهپر حقیقت، پزشک لنفوتراپیست، اتفاقا عدم استفاده از پروتز پستان خارجی یا عدم انجام جراحی پروتز ، باعث بالا رفتن احتمال بروز لنف ادم خواهد شد.
علت این مساله، افزایش عدم تعادل بین اعضای دو طرف بدن بوده که فشار بر ناحیه قفسه سینه را افزایش می دهد. در واقع، استفاده از پروتز خارجی و یا انجام جراحی پروتز پستان باعث برقراری مجدد تعادل در دو طرف بدن شده و از بروز لنف ادم پیشگیری به عمل خواهد آورد.
البته مزایای استفاده از پروتز سینه تنها زمانی برای شخص مشهود است که پروتز همراه با یک سوتین مناسب مورد استفاده قرار گیرد. از مشخصه های سوتین های مناسب برای افراد مبتلا به لنف ادم می توان به داشتن بندهای پهن و تنگ نبودن ناحیه پهلوی سوتین اشاره نمود.
هر چند بسیاری از افراد با تصور غلطی که از پروتز دارند، از پروتز سینه استفاده نمی کنند. اما لازم است بدانید که استفاده از پروتزو سوتین مناسب، مخصوصا برای افرادی که سینه های بزرگی دارند، امری لازم و ضروری است.
زیرا وجود جاذبه زمین باعث می شود تا در طول روز و در حال انجام فعالیت های روزانه، مایعات در جای خالی بافت های برداشته شده تجمع یافته و منجر به ایجاد ورم گردند. تمامی این مسائل حتی در افرادی که تنها بخشی از پستان خود را در جراحی از دست داده اند، اهمیت دارد.
عدم استفاده از پروتز سینه برای مدت طولانی و وجود نامتقارنی در عضلات بدن عوارض دیگری را نیز در پی دارد. ابتلا به آرتروز گردن و انحراف ستون فقرات گردنی از مهم ترین این عوارض به حساب می آیند.
مزایای روانی استفاده از پروتز پستان در افرادی که جراحی ماستکتومی انجام داده اند چیست؟
استفاده از پروتز خارجی علاوه بر پیشگیری از بروز یا تشدید لنف ادم، اثرات روانی خوبی برای بیمار در پی دارد. در واقع، حضور یک جایگزین در محل پستان برداشته شده، باعث می شود تا حس خجالت زدگی احتمالی در بیمار کم رنگ تر شود. علاوه بر این، حفظ ظاهر اندام که معمولا برای بانوان بسیار اهمیت دارد، با استفاده از پروتزهای خارجی استاندارد امکان پذیر است.
با توجه به اینکه بافت پروتز بسیار به بافت پستان شبیه است، بنابراین در هنگام لمس آن نیز هیچ گونه احساس ناخوشایندی به بیمار القا نخواهد شد.
انواع پروتز پستان کدام اند؟
پروتزهای مثلثی و پروتزهای اشکی، دو نوع خاص از پروتز هستند. افراد می توانند از هر یک از این موارد به عنوان جایگزین پستان برداشته شده، استفاده نمایند. اما برای آن دسته از بیمارانی که با اختلال لنف ادم روبرو هستند، معمولا استفاده از پروتزهای اشکی توصیه نمی شود. علت این مساله به نوع سیلیکون استفاده شده و وزن بیشتر این پروتزها نسبت به نوع مثلثی آن ارتباط دارد.
از نظر دکتر شهپر حقیقت، انتخاب بهترین پروتز پستان برای بیماران مبتلا به اختلال لنف ادم تنها باید توسط متخصصین این امر انجام گیرد. معمولا افراد برای خرید بهترین پروتز باید از نظر اندازه پستان و وضعیت اندام بررسی شوند. همچنین توجه به حساسیت های بیمار به کارشناسان کمک می کند تا بهترین انتخاب را برای بیمار انجام دهند. این نکته را در نظر داشته باشید که واکنش بدن افراد مختلف به پروتز سینه متفاوت خواهد بود.
علاوه بر این، پروتز باید در داخل سوتین مخصوص قرار داده شود. این کار از جابجایی و یا افتادن پروتز جلوگیری خواهد کرد. سوتین های مخصوص پروتز عمدتا پهلوها و بندهای پهنی داشته و برای جریان یافتن مایع لنف مناسب تر هستند. دقت کنید که در ساخت سوتین های مخصوص لنف ادم به هیچ عنوان از فنر استفاده نمی شود. این کار مانع از اعمال فشار اضافی بر بافت های ناحیه تحت درمان خواهد شد.
آیا امکان استفاده از پروتز پستان در استخرهای شنا وجود دارد؟
نوع خاصی از پروتز سینه وجود دارند که برای شنا در استخر مناسب هستند. در ساختار این نوع پروتزهای سینه، شیارهایی در نظر گرفته شده اند که عبور جریان آب را از درون آن ها راحت تر می کند. این پروتزها وزن نسبتا بالایی دارند و به همین دلیل نمی توان آن ها را به صورت روزانه استفاده نمود. دقت کنید که برخورد جسم تیز با انواع پروتز می تواند کیفیت آن را از بین برده و مدت زمان استفاده از آن را کاهش دهد.
مایوهای شنای مخصوصی نیز برای افرادی که از پروتز استفاده می کنند طراحی و تولید می شوند. این مایوها امکان جاسازی کردن صحیح پروتز سینه را فراهم می سازند. بنابراین افراد هیچ گونه نگرانی درباره استفاده از پروتز سینه خود نخواهند داشت.
همچنین، مایوهای مخصوص پروتز در ناحیه گردن پوشیدگی کافی دارند. در نتیجه اسکار ناشی از جراحی به خوبی پوشانده خواهد شد.
استفاده از پروتزهای الیافی برای بیمارانی که نمی توانند پروتز روزانه و پروتز استخری را به طور همزمان تهیه کنند، مناسب است. در واقع، افراد می توانند پروتزهای الیافی را هم برای استخر و هم برای خواب و استراحت خود به کار ببرند.
برای شستشوی پروتزهای استخری نیز می توان از شوینده های مخصوص و سبک استفاده نمود. افرادی که امکان تهیه شوینده های مخصوص پروتز را ندارند، می توانند مقداری شامپو بچه را جایگزین این شوینده ها قرار دهند.
آیا استفاده از پروتز پستان در هنگام خواب صحیح است؟
بهتر است از پروتز سینه در هنگام خوابیدن استفاده نشود. این مساله به استراحت بافتی ناحیه تحت درمان لنف ادم و جریان بهتر مایع لنف کمک خواهد کرد . گاهی ممکن است استفاده از پروتز سینه الیافی برای خواب و استراحت به افراد پیشنهاد شود. با این حال، استفاده نکردن از پروتز سینه در هنگام خواب برای بیمار بهتر خواهد بود.
هزینه استفاده از پروتز پستان برای افراد مبتلا به لنف ادم چقدر است؟
پروتز سینه خارجی و یا حتی پروتزهایی که از طریق عمل جراحی در جای خود قرار می گیرند، قیمت های نسبتا بالایی دارند. این مساله با توجه به نوسانات نرخ ارز و هزینه های واردات محصولات پزشکی قابل درک است. در هر حال، با توجه به اینکه هزینه عدم استفاده از پروتز سینه برای افراد، به مراتب بیشتر از هزینه خرید آن است، بنابراین بهتر است آن را به عنوان یک نیاز اولیه به حساب آورد.
لازم است بدانید که در حال حاضر برندها و شرکت های زیادی به توزیع انواع پروتز در کشور می پردازند. همین مساله باعث ایجاد تنوع قیمت پروتز سینه در بازار شده و انتخاب را برای مصرف کننده راحت تر می سازد. با این حال، انتخاب بهترین پروتز سینه از نظر جنس، وزن و عملکرد باید در اولویت افراد قرار گیرد.
از سوی دیگر، برخی از تولید کنندگان ایرانی نیز در راستای تولید سوتین مخصوص پروتز سینه اقدام نموده اند. برداشتن این گام ارزشمند و تولید انواع سوتین با کیفیت بالا باعث شده تا بخش زیادی از هزینه های بیماران کاهش پیدا کند. نیم تنه های طبی نیز می توانند جایگزین مناسبی برای سوتین های مخصوص باشند
آیا پرداخت هزینه استفاده از پروتز پستان از طریق بیمه امکان پذیر است
با توجه به افزایش روزافزون قیمت انواع پروتز و تجهیزات پزشکی در کشور، پرداخت این نوع هزینه ها در کنار هزینه های درمانی برای عمده بیماران دشوار است. از این رو، اخیرا بخش هایی از هزینه خرید پروتز سینه توسط برخی از بیمه های تکمیلی تقبل می شوند. البته این مساله را بهتر است از طریق شرکت ارائه دهنده بیمه خود پیگیری نمایید.
مقالات مفید: لنف ادم در کودکان
جمع بندی
از دید پزشکان لنفولوژیست از جمله دکتر شهپر حقیقت، استفاده از پروتز در کنار ماساژ، بانداژ و پوشیدن آستین کشی، برای پیشگیری از ایجاد لنف ادم الزامی است. هدف از قرار دادن پروتز سینه در محل پستان برداشته شده، ایجاد تعادل در دو طرف بدن است. این مساله برای افرادی که پستان های بزرگی دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. زیرا عدم توازن سینه ها در دو طرف بدن، می تواند اختلالاتی را در ناحیه گردن و ستون فقرات به وجود آورند.
