عارضه ورم پا یا لنف ادم پا یکی از رایج ترین حالت هایی است که در بیماران سرطانی مشاهده می شود. البته بروز ورم یا لنف ادم در نواحی دیگر بدن مانند دست ها، صورت، شکم و بازوها نیز رخ می دهد؛ با این حال، رایج ترین نوع ورم در بیماران مبتلا به سرطان های ناحیه شکم و لگن، ورم پا است. ورم پا در بیماران سرطانی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود؛ که یکی از دلایل اصلی آن، تجمع مایعات در اندامها است و میتواند نتیجه شیمیدرمانی، هورموندرمانی، ایمندرمانی یا درمانهای هدفمند باشد. علاوه بر این، لنفدما که به دلیل انسداد در سیستم لنفاوی یا برداشتن غدد لنفاوی در طول درمان سرطان ایجاد میشود، نیز میتواند عامل ورم پاها باشد. ابتلا به این عارضه در هر مرحله از این بیماری می تواند رخ دهد.
در این مقاله قصد داریم به بیان جزئیات مربوط به ورم پا در بیماران سرطانی بپردازیم. در نهایت، خواهیم دید که برای درمان لنف ادم پا ناشی از سرطان چه باید کرد.
لنف ادم یا ورم پا
لنف ادم یا ورم پا عمدتا پس از جراحی یا شیمی درمانی در بیماران سرطانی به چشم می خورد؛برای مثال، لنف ادم پا در بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم، مثانه، پروستات یا سیستم گوارشی، ممکن است رخ دهد. این عارضه در اثر تجمع بیش از حد مایعات، در آب میان بافتی، عضو مربوطه بزرگ و متورم می شود.
ابتلا به ورم پا، چه در زمان ابتلا به بیماری و چه پس از شیمی درمانی، ممکن است رخ دهد؛ همچنین، مصرف برخی داروها و مشکلات تغذیه ای نیز می توانند منجر به تشدید این ورم شود.www.oedemaclinics.com.au
مطالعه بیشتر: علت ورم بدن بعد از عمل جراحی چیست؟
علت لنف ادم پا در بیماران سرطانی چیست؟
لنف ادم پا یا ورم پا در بیماران سرطانی به دلایل مختلفی می تواند ایجاد شود که در ادامه به توضیح برخی از علل ورم پا در این بیماران می پردازیم.
ابتلا به سرطان های خاص
ورم پا در بیماران سرطانی بهویژه در افرادی که به انواع خاصی از سرطان مبتلا هستند، احتمال بیشتری دارد؛ بیمارانی که به سرطانهایی مانند مثانه، کلیه، دهانه رحم، تخمدان یا پروستات دچار هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به لنف ادم پا، بعد از درمان سرطان قرار دارند. این شرایط نه تنها باعث ناراحتی جسمی میشود، بلکه میتواند بر کیفیت زندگی بیماران نیز تأثیر منفی بگذارد.
انجام شیمی درمانی
مصرف برخی از داروهای شیمی درمانی مانند سیس پلاتین و پاکلیتاکسل و علی الخصوص رادیوتراپی ناحیه لگن، امکان ابتلا به ورم پا در بیماران سرطانی را افزایش خواهد داد؛ به طور کلی، لنف ادم پا از عوارض شایع جراحی های ناحیه لگن و خارج کردن غدد لنفاوی، شیمی درمانی و رادیوتراپی این ناحیه، به حساب می آید.
مصرف انواع دارو
گاهی پزشک معالج داروهایی را برای بیماران مبتلا به سرطان تجویز می کنند، که مصرف آن ها می تواند منجر به بروز ورم پا در بیماران سرطانی شود؛ برخی از این داروها عبارتند از:
- داروهای استروئیدی
- درمان های هورمونی جایگزین
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن
- داروهای مرتبط با فشار خون
از آنجا که تجویز بسیاری از داروهای فوق بعلت وجود بیماری های زمینه ای میباشد، قطع مصرف یا کاهش آنها امکانپذیر نمی باشد، لذا مراقبت صحیح از اندامها جهت کاهش ادم به همراه مصرف داروه های مذکور قویا تاکید میشود. یکی دیگر از علل لنف ادم پا در بیماران سرطانی، مشکلات تغذیه ای خواهد بود. در صورتی که سطح پروتئین خون از مقدار استاندارد آن کمتر باشد، بروز ادم پا محتمل خواهد بود. زیرا کم شدن میزان پروتئین موجود در گردش خون باعث نشت مایع از داخل رگ های خونی به بافت های مجاور خواهد شد.
نداشتن تحرک کافی
در یک انسان سالم نیز نداشتن تحرک کافی می تواند ورم بدن را در پی داشته باشد! پس طبیعی است که بیماران مبتلا به سرطان که تحرک آن ها کاهش پیدا می کند، بیش از حالت عادی در معرض ابتلا به ورم پا قرار گیرند. از سویی کاهش متابولیسم پایه این افراد در اثر داروهای مصرفی نیز نیز موجب تشدید این ادم و افزایش وزن میشود. انجام ورزش باعث پمپاژ مایع اضافی به قلب شده و از تجمع آن ها در پا جلوگیری به عمل می آورد؛ در نتیجه، با فعالیت بدنی منظم می توان از بروز ورم پا در بیماران سرطانی تا حد زیادی پیشگیری کرد.
بیماری های متفرقه
وجود برخی مشکلات سلامتی در افراد مبتلا به سرطان نیز می تواند منجر به ورم پا گردد؛ مشکلات کلیوی، کم کاری تیروئید یا اختلالات قلبی عروقی، از جمله مواردی هستند که منجر به بروز ورم پا در بیماران سرطانی خواهند شد. لخته شدن خون به هر دلیلی می تواند عامل بروز لنف ادم پا باشد؛ همچنین، آسیب به غدد لنفاوی یا مسیرهای گردش لنف در حین انواع جراحی نیز از علل اصلی ابتلا به ورم پا در بیماران سرطانی به حساب می آید.
علائم ورم پا در بیماران سرطانی چیست؟
ورم پا در بیماران سرطانی با علائم مشخصی بروز می کند؛ البته ممکن است این علائم در افراد مختلف متفاوت باشند. با این حال، رایج ترین علائم لنف ادم پا در بیماران سرطانی عبارتند از:
- تورم در انگشتان و پشت پاها، مچ پا و ساق پاها
- سنگین شدن یک یا هر دو پا
- عدم انعطاف کافی در مفاصل پاها مانند مچ پا، زانو و انگشتان
- تغییر سایز بدن به طوری که امکان استفاده از لباس های قبل وجود نداشته باشد
- پف کردن پوست پا به طوری که پس از فشار دادن، فرو رفته به نظر برسد
- براق شدن پوست پا
- سفتی عضلات و پوست پا
به طور کلی، ایجاد تورم ناگهانی در قسمتی از بدن، مانند پاها و تشدید تدریجی آن می تواند برای افراد مبتلا به سرطان، آزاردهنده باشد؛ در مواردی که ورم پا در بیماران سرطانی به حالت شدیدی برسد، ممکن است اِدم به سمت نواحی تناسلی یا شکمی، نیز انتقال پیدا کند. اغلب این بیماران دچار افزایش وزن ناگهانی نیز میشوند.
مشاهده یک یا چند مورد از علائم بالا می تواند نشان دهنده ابتلا به ورم پا یا لنف ادم پا باشد؛ بیماران سرطانی که در دوران بهبودی این بیماری قرار دارند، با مشاهده هر یک از این علائم باید حتما به پزشک خود مراجعه نمایند. البته لازم است به این نکته توجه کنید که درمان لنف ادم در هر حالتی باید بر اساس تشخیص صحیح یک پزشک لنفولوژیست ماهر و مجرب و زیر نظر وی انجام گیرد. به همین دلیل، معمولا برای درمان ورم پا در بیماران سرطانی، همکاری پزشک معالج با یک پزشک لنفولوژیست ضرورت پیدا خواهد کرد.www.cancer.gov
برای تشخیص ورم پا در بیماران سرطانی چه باید کرد؟
با اینکه بروز علائم اولیه ورم پا در بیماران سرطانی میتواند نشان دهنده ابتلا به این اختلال باشد، اما تشخیص دقیق تر آن باید توسط یک پزشک لنفولوژیست مجرب انجام گیرد. از نظر دکتر شهپر حقیقت، پزشک لنفولوژیست شناخته شده در تهران، اختلال لنف ادم پا یا هر عضو دیگر بدن، باید در اسرع وقت تشخیص داده شود؛ زیرا تشخیص زودهنگام ورم پا در بیماران سرطانی به درمان راحت تر و سریع تر آن کمک خواهد کرد. در عین حال عدم تشخیص صحیح و بموقع آن از سایر بیماری های مشابه، ممکن است فرصت طلایی درمان بیماری های را از بین ببرد.
این در حالی است که اگر تشخیص لنف ادم پا در بیماران سرطانی دیرتر از از موعد انجام گیرد، عوارض شدیدتری مانند فراگیر شدن لنف ادم در کل بدن و ایجاد فیبروز پوستی را در پی خواهد داشت؛ مسلما هر چه عوارض ناشی از لنف ادم بیشتر و شدیدتر باشد، درمان آن پیچیده تر، زمانبرتر و پرهزینه تر خواهد بود.
روش های کاهش ورم پا در بیماران سرطانی کدامند؟
با اینکه ابتلا به ورم پا در بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان امری اجتناب ناپذیر است، با این حال، از نظر دکتر شهپر حقیقت، انجام برخی مراقبت ها می تواند از ایجاد یا تشدید ورم پا جلوگیری نماید؛ برخی از روش های کاهش ورم پا در این بیماران عبارتند از:
- تنظیم داروها
- بهبود تغذیه و دریافت مشاورههای کاهش وزن علمی
- کاهش مصرف نمک
- بالا نگه داشتن پاها در هنگام نشستن یا دراز کشیدن
- پرهیز از ایستادن طولانی مدت یا نشستن با پاهای روی هم
- استفاده از جوراب های کشی مخصوص
- پوشیدن لباس و کفش گشاد
- انجام فیزیوتراپی و کاردرمانی اصولی در صورت وجود اختلالات عضلانی-اسکلتی همراه
- انجام تمرینات مناسب برای درمان ورم پا در بیماران سرطانی، زیر نظر یک لنفوتراپیست معتبر و مجرب
در صورتی که به هر دلیل ورم پا ایجاد شده باشد، جهت جلوگیری از محدودیت های حرکتی و تشدید ادم، لازم است هر چه زودتر فرد مورد مشاوره پزشک لنفولوژیست قرار گیرد و در صورت نیاز، درمان تخصصی آن یعنی روش «احتقان زدایی ترکیبی» یا CDT (Complex Decongestive Therapy) انجام شود.
تحقیقات نشان داده که CDT بهطور قابلتوجهی حجم اندام متورم را کاهش میدهد؛ بهعنوان مثال، در بیماران مبتلا به لنف ادم ناشی از سرطان پستان، حجم اندام پس از درمان حدود 20-30٪ کاهش یافته است و این نتایج تا 12 هفته پس از درمان نیز پایدار مانده است.www.frontiersin.org
همچنین، بررسیهای انجامشده حاکی از میزان رضایت بالای بیماران است، به طوری که اثربخشی درمان در بیشتر گروهها بالای 80٪ گزارش شده است.e-arm.org
نکات مراقبتی برای بیماران مبتلا به لنفادم پا
به طور کلی برای جلوگیری از آسیبدیدگی پوست پا و کاهش خطر عفونت، توجه به مراقبتهای مناسب ضروری است. استفاده از کفشهای راحت و مناسب میتواند فشار وارده بر پا را کاهش داده و از تشدید مشکلات جلوگیری کند. همچنین، مراجعه منظم به متخصص برای ارزیابی وضعیت و بهروزرسانی درمان نقش مهمی در کنترل بیماری دارد. با رعایت این نکات و مدیریت صحیح، میتوان کیفیت زندگی بیماران مبتلا به لنفادم پا را بهبود بخشید و از پیشرفت بیماری پیشگیری کرد.
این نکته را در نظر داشته باشید که، تشخیص و درمان لنفادم پا نیازمند تخصص و تجربه بالا در این حوزه است؛ مراجعه به پزشکان مجرب لنفولوژی میتواند نقش اساسی در کنترل و کاهش علائم این بیماری داشته باشد. دکتر شهپر حقیقت، از پزشکان برجسته و با تجربه در زمینه درمان لنفادم اولیه و ثانویه، با بهرهگیری از روشهای پیشرفته درمانی و تکنیکهای نوین، بهترین راهکارها را برای مدیریت این بیماری ارائه میدهند.
شمارههای تماس:
۰۲۱-۸۸۱۷۳۵۳۰
۰۲۱-۸۸۷۶۳۷۶۸
۰۹۳۹۹۳۰۰۷۴۸
آدرس مطب: خیابان سهروردی شمالی، خیابان شهید قندی، کوچه یکم، پلاک ۴، طبقه همکف (جنب مرکز امآرآی سهروردی).
سوالات متداول
ورم پا یا لنف ادم در بیماران سرطانی عمدتاً به دلیل تجمع مایعات در بافتها رخ میدهد که میتواند نتیجه جراحی، شیمیدرمانی، رادیوتراپی یا برداشتن غدد لنفاوی باشد.
سرطانهایی مانند مثانه، کلیه، دهانه رحم، تخمدان و پروستات بیشتر با ورم پا در ارتباط هستند، بهویژه پس از درمانهایی که سیستم لنفاوی را تحت تأثیر قرار میدهند.
بله، برخی داروهای شیمیدرمانی مانند سیسپلاتین و پاکلیتاکسل میتوانند باعث ورم پا شوند، بهویژه زمانی که با رادیوتراپی ناحیه لگن همراه باشند.
از جمله علائم لنف ادم پا در بیماران سرطانی میتوان به، تورم قابل مشاهده در پا، احساس سنگینی یا سفتی در اندام، کاهش انعطافپذیری و وجود درد یا ناراحتی، اشاره کرد
روشهایی مانند فیزیوتراپی تخصصی، استفاده از آستینها و جورابهای فشاری، تمرینات ورزشی مناسب و در برخی موارد دارودرمانی میتواند به کاهش ورم پا در بیماران سرطانی، کمک کند.
19 دیدگاه دربارهٔ «علت ورم پا در بیماران سرطانی چیست؟»
آیا کسی تجربه استفاده از جورابهای فشاری را دارد؟ آیا واقعاً در کاهش ورم تأثیرگذار هستند؟
بله خوشبختانه استفاده از جوراب های فشار تاثیر بسزایی در درمان لنف دارد البته به شرط آنکه در شرایط و با فشار مناسب استفاده شود. استفاده خودسرانه از جوراب و آستین فشاری گاهی اوقات میتواند مصر هم باشد و تنها باید زیر نظر پزشک از آنها استفاده کرد.
من ۲ سال پیش جراحی تخمدان انجام دادم الان ورم پا دارم ولی درد ندارم! آیا جای نگرانی وجود دارد؟
لنف ادم ممکن است حتی چند سال بعد جراحی هم بروز کند. در پاسخ سوال شما باید بگوییم بله، لنف ادم همیشه با درد همراه نیست، در بسیاری از موارد، ورم تنها علامت اولیه این بیماری است. اگر این وضعیت کنترل نشود، ممکن است به مرور زمان باعث ضخیم شدن پوست، کاهش انعطافپذیری بافتها و حتی عفونتهای مکرر شود. بنابراین، بهتر است در مراحل اولیه برای بررسی و کنترل آن اقدام کنید.
چرا ورم پاهایم صبحها کمتر است اما تا شب افزایش پیدا میکند؟
این اتفاق در مراحل اولیه لنف ادم کاملاً رایج است. هنگام خواب، مایع لنفاوی فرصت دارد تا در بدن توزیع شود، اما با فعالیت روزانه و سر پا ماندن، این مایع در پاها تجمع پیدا کرده و باعث افزایش ورم میشود. استفاده از جورابهای فشاری، بالا نگه داشتن پاها و انجام تمرینات مخصوص میتواند به کاهش این مشکل کمک کند.
آیا لنف ادم پا بعد از سرطان درمان دارد یا باید تا آخر عمر با آن زندگی کنم؟
متأسفانه حال حاضر، لنف ادم یک بیماری مزمن است و درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما با رعایت روشهای صحیح میتوان آن را کنترل کرد و از پیشرفت آن جلوگیری نمود. اقداماتی مانند تخلیه لنفاوی دستی، استفاده از لباسهای فشاری، ورزش منظم، تغذیه مناسب و مراقبت از پوست میتوانند به مدیریت بهتر این بیماری کمک کنند. توصیه میشود برای تدوین یک برنامه درمانی مناسب، با پزشک خود مشورت کنید.
چرا پاهای من بعد از مدتی سر پا بودن ورم میکنند و احساس سنگینی دارم؟
ورم پاها بعد از ایستادن طولانیمدت میتواند یکی از نشانههای لنف ادم یا واریس باشد. در این بیماری، سیستم لنفاوی قادر به تخلیه مناسب مایعات از بافتها نیست و این تجمع باعث ورم و احساس سنگینی در پاها میشود. توصیه میشود برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط، به پزشک مراجعه کنید و روشهای مدیریت آن را یاد بگیرید.
من ورم پا بعد از سرطان دارم پزشکم توصیه کرده که فعالیتهای ورزشی انجام دهم، اما نگرانم که ورزشهای سنگین وضعیت پاهایم را بدتر کند. کسی تجربهای در این زمینه دارد؟
پزشکان متخصص باتوجه به شرایط بیمار ورزش را توصیه می کنند. ورزش باعث بهبود جریان لنف در سیستم لنفاوی میشود. باخیال راحت ورزش های توصیه شده را انجام دهید. اما اگر احساس میکنید تمرینات برای شما سخت است، حتما موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
متأسفانه من چند سال ورم پاهایم را جدی نگرفتم و حالا پوست پایم سفت شده.🥺 آیا این درمان داره؟
سلام دوست عزیز برای بررسی دقیق شرایط بیماری باید به صورت حضوری مراجعه کنید.
سلام من چند سالی هست که به لنف ادم پا دچار شدم خیلی رعایت میکنم ولی چرا هنوز پاهایم همیشه احساس سنگینی دارند، حتی وقتی استراحت میکنم؟
متاسفانه لنف ادم یک عارضه دائمی هست که تا آخر عمر نیاز به مراقبت دارد.احساس سنگینی در پاها به دلیل تجمع مایع لنفاوی در بافتهای بدن است. در لنف ادم هم جریان طبیعی لنف دچار اختلال میشود و این مایع نمیتواند بهخوبی تخلیه شود. روشهایی مثل ماساژ لنفاوی، ورزشهای مناسب و استفاده از بانداژ یا جورابهای فشاری میتوانند به بهبود تخلیه مایع و کاهش این احساس کمک کنند. اگر این روش ها برای شما موثر نبوده بهتر است پزشک خود را در جریان قرار دهید.
این مقاله به من کمک کرد تا اطلاعات بهتری درباره لنف ادم پیدا کنم. لطفاً اگر امکان دارد، یک مطلب جداگانه درباره تمرینات ورزشی مناسب برای مبتلایان به لنف ادم منتشر کنید.”
سلام خوشحالیم که مطلب برای شما مفید بوده. اگر نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد ورزش لنف ادم پا دارید میتوانید روی متن لینک شده کلیک کنید و مقاله مرتبط با آن را مطالعه بفرمایید
من یکسال پیش جراحی سرطان رحم داشتم. مدتها بود که از ورم پاهایم شکایت داشتم و فکر میکردم به دلیل خستگی است. با خواندن این مطلب متوجه شدم که باید جدیتر این موضوع را پیگیری کنم. ممنون از اطلاعات مفیدتان