ورم دست و پا؛ علت ورم انگشتان دست و پا و درمان آن

تورم پا در بیماران مبتلا به سرطان‌، به ویژه سرطان لگن، رحم یا پروستات، نیز بسیار شایع است؛ این حالت به دلیل آسیب به سیستم لنفاوی، مانند برداشتن گره‌های لنفاوی یا پرتودرمانی، رخ می‌دهد و منجر به تجمع مایع لنفاوی در بافت‌های پا می‌شود. از جمله علائم شامل این عارضه می‌توان به درد، احساس سنگینی و کاهش حرکت است.

در برخی شرایط خاص حتی ورم دست می تواند ناشی از وجود یک غده کوچک در زیر بغل باشد، که از دید شما پنهان مانده است؛ غدد زیر بغل ممکن است در اثر التهاب یا عفونت غدد لنفاوی (لنفادنیت)، کیست، عفونت‌های پوستی، بیماری‌های سیستمیک و یا حتی سرطان بروز کنند.

اختلالات هورمونی و ورم دست و پا

یکی دیگر از دلایل تورم و خشکی بدن در بیماران، ممکن است مصرف داروهای هورمونی باشد؛ این داروها می‌توانند عوارض جانبی مانند تورم و خشکی مفاصل یا بافت‌ها را ایجاد کنند. مصرف داروهای هورمونی باید تحت نظارت دقیق پزشک متخصص انجام شود، زیرا این علائم می‌توانند به دلیل تاثیرات هورمونی بر سیستم‌های مختلف بدن بروز کنند. در چنین شرایطی، بیمار باید توسط یک پزشک متخصص و با تجربه در این حوزه مورد ارزیابی قرار گیرد تا علت دقیق علائم شناسایی و درمان مناسب انجام شود.

وجود بیماری‌های متابولیک و ورم انگشتان دست و پا

یکی دیگر از علل شایع تورم دست و پا می‌تواند ناشی از وجود بیماری‌های متابولیک مانند کم‌کاری تیروئید یا اختلالات قلبی و کلیوی باشد! این بیماری‌ها به دلیل اختلال در تنظیم مایعات بدن و کاهش عملکرد ارگان‌های حیاتی، می‌توانند باعث تجمع مایعات در اندام‌های انتهایی شوند. ورم پشت پا یکی از اولین علائم مرتبط با این نوع بیماری‌ها است و اگر این تورم شدید شود، ممکن است به اعصاب این ناحیه فشار وارد کرده و منجر به درد و ناراحتی شود. از آنجا که چنین تورم‌هایی می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات متابولیک یا سیستمیک جدی باشند، انجام یک معاینه دقیق توسط پزشک متخصص ضروری است. این معاینه می‌تواند به تشخیص دقیق بیماری‌های متابولیک و تجویز درمان مناسب کمک کند.

پوشیدن آستین یا جوراب نامناسب جهت کنترل لنف ادم

پوشیدن آستین یا جوراب نامناسب برای کنترل لنف ادم می‌تواند نتایج منفی مانند افزایش تورم و تشدید علائم را به همراه داشته باشد! این لباس‌های فشاری، اگر به‌درستی انتخاب نشوند یا فشار نامناسبی به بافت‌ها وارد کنند، ممکن است جریان لنفاوی را مختل کرده و باعث تجمع بیشتر مایعات شوند. به همین دلیل، بسیار مهم است که همواره از آستین‌ها و جوراب‌های مخصوص و مناسب استفاده کنید که به‌طور دقیق با وضعیت بدنی شما تنظیم شده باشند. این نوع لباس‌های فشاری باید تحت نظر پزشک یا متخصص لنفولوژیست طراحی و تجویز شوند، تا به بهبود جریان لنفاوی و کاهش تورم کمک کنند، نه اینکه آن را تشدید نمایند.

استفاده از آستین یا جوراب کشی در صورت داشتن ادم خفیف

تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از وسایلی مانند آستین یا جوراب‌های کم‌کش، نقش پیشگیرانه‌ای در جلوگیری از بروز لنف ادم ندارد. درواقع، استفاده از این وسایل زمانی که فرد دچار ادم نشده است، توصیه نمی‌شود؛ چرا که ممکن است حتی منجر به ایجاد تورم در دست‌ها و پاها نیز شود! همچنین، استفاده مداوم و غیرضروری از این ابزارها می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات و وابستگی بدن به این وسایل شود.

در مراحل اولیه ایجاد تورم، به‌ویژه زمانی که تورم بسیار خفیف است، به جای استفاده از آستین یا جوراب‌های کشی، بهتر است با کمی تحرک و ماساژ اندام، مشکل را برطرف کنید. استفاده نامناسب از این وسایل در این مرحله ممکن است تورم پشت دست را شدیدتر کند. با این حال، در مراحل پیشرفته‌تر و پس از کنترل ادم با کمک روش‌های درمانی، استفاده از آستین یا جوراب پیشگیری، تحت نظر و تجویز پزشک متخصص، می‌تواند بسیار مؤثر باشد و از عود مجدد تورم جلوگیری کند.

وردم دست و پا به دلیل بانداژ نامناسب

بانداژ نامناسب می‌تواند عوارضی به مراتب جدی‌تر و پیچیده‌تر از بانداژ نکردن داشته باشد! در صورتی که بانداژ به درستی و توسط افراد حرفه ای در کلینیک انجام نشود، نه تنها کمکی به کاهش تورم نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدیدی مانند فشار بیش از حد به بافت‌ها، محدودیت جریان خون و حتی آسیب به پوست و عضلات شود.

اگر به مراکز استاندارد و تخصصی درمان لنف ادم برای انجام بانداژ دسترسی ندارید، بهتر است از انجام بانداژ خودسرانه پرهیز کنید. در این شرایط، توصیه می‌شود به جای بانداژ، از روش‌های جایگزینی مانند ماساژ تخصصی و تمرینات ورزشی مناسب برای کنترل تورم استفاده کنید. ماساژهای لنفاوی و ورزش‌های مخصوص می‌توانند به بهبود جریان لنف و کاهش تورم کمک کنند.

ورم انگشتان دست و پا به دلیل ماساژ نامناسب

ماساژ و ورزش از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش و درمان تورم در دست یا پا محسوب می‌شود؛ این روش‌ها با تحریک جریان لنف و بهبود گردش خون، به کاهش تجمع مایعات در بافت‌های بدن کمک می‌کنند. اما باید توجه داشت که اگر ماساژ به درستی و به روش صحیح انجام نشود، نه تنها تأثیری در کاهش تورم ندارد، بلکه ممکن است مشکلات بیشتری ایجاد کند!

ماساژ نادرست می‌تواند به تشدید اِدم، افزایش تورم و حتی بدفرمی دست یا پای متورم منجر شود! به همین دلیل، انجام ماساژ باید با دقت و توسط افراد متخصص یا تحت نظر آنها انجام شود. همچنین، استفاده از ورزش‌های مناسب، که برای بهبود جریان لنف طراحی شده‌اند، نقش مهمی در تسریع روند بهبود و جلوگیری از عوارض ناشی از تورم دارد.

ورم انگشتان دست و پا به دلیل ضربه یا فشار بیش از حد

اگر به انگشتان شما ضربه‌ای وارد شود یا تحت فشار شدید قرار گیرند، احتمال دارد که این عضو حساس دچار آسیب‌دیدگی و تورم شود. تورم ناشی از این ضربه‌ها ممکن است باعث ایجاد درد و محدودیت در حرکت انگشتان گردد، که می‌تواند عملکرد روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، بسیار مهم است که از وارد آمدن فشار یا ضربه‌های سنگین به انگشتان جلوگیری کنید.

بهتر است هنگام انجام کارهایی که انگشتان دست و پا در معرض خطر هستند، از ابزارهای مناسب استفاده کرده و مراقب باشید که ضربه ای به آنها وارد نشود. به‌طورکلی، استفاده از وسایل محافظ مانند دستکش‌های مقاوم، به‌ویژه هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی یا ورزشی، می‌تواند نقش مؤثری در جلوگیری از آسیب‌های احتمالی داشته باشد.

برای یک مطالعه انجام شده در توسط National Institute on Aging ورم مزمن دست و پا در میان افراد بالای ۵۰ سال حدود ۲۰٪ شیوع دارد و معمولاً ناشی از افزایش سن، دیابت، فشار خون و کاهش تحرک است. در بیماران دیابتی، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد دچار ورم زخم‌ یا ماکولا می‌شوند که ۶۰ تا ۷۵ درصد آن‌ها طی یک تا دو سال با درمان مناسب بهبود می‌یابند. همچنین، در بیماری‌های سیستمیک مانند نارسایی قلب، کلیه یا کبد، ورم معمولاً با درمان علت زمینه‌ای کنترل می‌شود.

روش های درمان تورم دست و پا ناشی از لنف ادم

راه‌‌ها و نکات مختلفی برای کنترل تجمع مایعات و تورم دست و پا وجود دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

درمان اِدم انگشتان در مراحل اولیه و خفیف

آدم خفیف هرگز نباید نادیده گرفته شود؛ چرا که چیزی به نام «آدم خفیف» در واقع وجود ندارد! حتی اگر ورم (ادم) در ابتدای شکل‌گیری خود به نظر ناچیز برسد، باید مورد توجه قرار گیرد و اقدامات درمانی مناسب انجام شود.  ورم‌های جزئی، اگر نادیده گرفته شوند، به مرور زمان می‌توانند به مشکلات بزرگی تبدیل شوند که درمان آن‌ها بسیار پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود. بسیاری از افرادی که اکنون با ادم شدید دست و پنجه نرم می‌کنند، در گذشته تنها با یک ورم خفیف مواجه بودند.

عدم استفاده از آستین کشی برای جلوگیری از لنف ادم

در مرحله اول تورم، سریعا به سراغ استفاده از آستین و جوراب کشی نروید! آستین‌ها و جوراب‌های کشی یک وسیله درمانی هستند، بنابراین، نباید از این ابزار بدون نظر پزشک و در همان ابتدا بیماری استفاده شود؛ زیرا ممکن است باعث تشدید اِدم انگشتان دست یا پا شود. در این شرایط، ابتدا لازم است تحت نظر یک پزشک متخصص و در یک مرکز درمانی معتبر، آموزش‌های لازم برای مدیریت و کنترل ادم را دریافت کنید؛ پس از آن، با توجه به توصیه‌ها و دستورالعمل‌های پزشک، می‌توانید استفاده از ابزارهای مخصوص را آغاز کنید تا به بهبود و کنترل ورم کمک کنید.

استفاده از آستین کشی مناسب

یکی از راهکارهای مناسب برای درمان ورم انگشتان دست، استفاده از آستین‌های مناسب است؛ اما این ابزار حتما باید تحت نظر یک پزشک متخصص لنفولوژی استفاده شود. استفاده از جوراب یا آستین‌های فشاری که برای کاهش تورم طراحی شده‌اند، باید در زمان مناسب و به طور دقیق، طبق توصیه پزشک مجرب انجام شود تا نتیجه درمانی مؤثر داشته باشند. این ابزارهای فشاری، اگر به درستی و در زمان مناسب استفاده شوند، می‌توانند به طور قابل توجهی به کاهش ورم و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کنند. اما اگر به طور نادرست یا بدون نظارت حرفه‌ای به کار روند، نه تنها مؤثر نخواهند بود بلکه ممکن است مشکلات جدیدی نیز ایجاد کنند.

یادگیری و انجام ماساژ صحیح لنفاوی زیر نظر متخصص

ماساژ یکی از روش‌های مؤثر در درمان و کاهش تورم دست و پا است، اما تنها در صورتی که به شکل صحیح و اصولی انجام شود! ماساژ درست می‌تواند جریان لنف را بهبود بخشیده و به کاهش تجمع مایعات در بافت‌ها کمک کند، که در نتیجه به کاهش ورم منجر می‌شود. با این حال، اگر این تکنیک به طور نادرست انجام گیرد، نه تنها کمکی به بهبود تورم نخواهد کرد، بلکه ممکن است باعث بدتر شدن وضعیت و حتی افزایش تورم شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که ماساژ توسط یک متخصص آموزش‌دیده یا تحت نظر پزشک متخصص لنفولوژی انجام شود تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود و بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد.

انجام ورزشهای مناسب انگشتتان

انجام فعالیت های روز مره با هردو دست، بدون پوشش بانداژ

در طول روز، لازم است که برای چندین ساعت بانداژهای دست خود را باز کنید تا پوست و عضلات فرصت تنفس و حرکت داشته باشند. در این مدت که بانداژ باز است، حتماً باید اندام متورم خود را در حرکت نگه دارید. سعی کنید فعالیت‌های روزمره خود را با استفاده از انگشتان دو دست انجام دهید و از تورم موجود نترسید. مهم است که دست یا پای متورم خود را بی‌حرکت رها نکنید؛ زیرا حرکت منظم به کاهش ورم و بهبود جریان خون کمک می‌کند.

استفاده از کفش مناسب

برای افرادی که از تورم پا (ادم) رنج می‌برند، انتخاب کفش مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است! کفشی که استفاده می‌کنید باید دارای کفی طبی با ارتجاع مناسب باشد و به طور کامل انگشتان و پشت پای شما را بپوشاند. در دوره درمانی، حتماً از کفش‌هایی با پشت بسته استفاده کنید تا پا به خوبی حمایت شود. همچنین، پنجه کفش نباید باریک باشد تا فشار اضافی به انگشتان وارد نشود. در مراحل اولیه درمان، توصیه می‌شود که از کفش‌های طبی با ویژگی‌های مناسب برای کاهش تورم استفاده کنید. پس از گذراندن این دوره و با مشورت پزشک، می‌توانید به تدریج به استفاده از کفش‌های معمولی خود بازگردید.

کنترل دوره ای و اصلاح روش بانداژ انگشتان

در کلینیک‌های تخصصی لنف ادم، لازم است که به دقت به روش صحیح بانداژ دست و پای خود توجه کنید. به طور منظم بانداژ انگشتان را کنترل کرده و از تکنیک‌های صحیح که در این مراکز آموزش داده می‌شود، بهره ببرید. انجام درست بانداژ و اصلاح مداوم روش آن تحت نظارت متخصصان، می‌تواند تأثیر قابل توجهی در بهبود وضعیت تورم داشته باشد.

کنترل دوره‌ای آستین و جوراب های مخصوص

برای دستیابی به نتایج بهتر در درمان تورم، کنترل دوره‌ای آستین و جوراب‌های مخصوص زیر نظر متخصص ضروری است. در ابتدای درمان، توصیه می‌شود که روزانه ۲ تا ۳ ساعت از این وسایل استفاده کنید؛ سپس به مرور زمان و با مشورت پزشک، مدت استفاده را به تدریج افزایش دهید تا اثرات درمانی به حداکثر برسد.

به علاوه، با توجه به فرسودگی و کاهش خاصیت ارتجاعی آستین و جوراب در طول زمان، کارآیی آن‌ها ممکن است کاهش یابد؛ بنابراین، لازم است این وسایل در فواصل منظم، توسط پزشک لنفولوژیست بررسی شوند و در صورت نیاز، آستین یا جوراب تعویض یا تنظیم شود تا بهترین نتیجه از درمان حاصل شود.

فیلم‌هایی در زمینه چگونگی انجام بانداژ صحیح وجود دارد که می‌توانید با مراجعه به اینستاگرام دکتر حقیقت، این ویدئوها را تماشا فرمایید.

عدم استفاده از جوراب و آستین به مدت طولانی

برای افرادی که از ادم انگشتان رنج می‌برند، همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، در ابتدا تنها ۲ تا ۳ ساعت در روز از جوراب و آستین‌های مخصوص استفاده کنید و سپس به تدریج، طبق برنامه‌ریزی و مشورت با پزشک، مدت زمان استفاده را افزایش دهید. حتی در موارد شدید ادم انگشتان، ممکن است لازم باشد استفاده از جوراب یا آستین را تا زمانی که ورم به طور کامل کنترل شود، به تعویق بیندازید. این کار باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری شود و بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد.

برقراری ارتباط مناسب با بدن و پیداکردن بهترین روش بانداژ

برای بانداژ انگشتان، بهتر است سعی کنید با بدن خود ارتباط برقرار کرده و مؤثرترین و بهترین  روش را برای خود پیدا کنید؛ به توصیه‌های افراد غیرمتخصص در این زمینه توجه نکنید و به جای تکیه بر دیگران، سعی کنید روش مناسبی را برای خودتان پیدا کنید. در این مسیر، فقط از راهنمایی یک پزشک متخصص و با تجربه استفاده کنید.

استفاده از تکنیکهای تخصصی مانند فوم‌های خاص برای درمان ادم

برای درمان ادم تکنیک‌ها و روش‌های متنوعی وجود دارد؛ یکی از این روش‌ها، استفاده از فوم‌های خاص است که نقش مهمی در کاهش ورم دارند. این فوم‌ها معمولاً در کلینیک‌های تخصصی لنف‌ادم ارائه می‌شوند و می‌توانند به بهبود جریان لنفاوی کمک کنند. اگر به این نوع درمان نیاز دارید، توصیه می‌شود با مراجعه به مراکز تخصصی لنف‌ادم و تحت نظر پزشکان مجرب، از این تکنیک‌ها بهره‌مند شوید. همچنین، درمان‌های تخصصی دیگر نیز ممکن است برای شما مفید باشد، که تنها با مشاوره و ارزیابی دقیق در این مراکز قابل تشخیص و اجرا هستند.

عدم اعمال فشار زیاد بر مچ دست و پا در هنگام بانداژ کردن

طبق آموزش‌های ارائه شده در کلینیک‌های تخصصی، همواره تلاش کنید از روش صحیح برای بانداژ اندام متورم خود استفاده کنید. با یادگیری روش‌های مناسب از این کلینیک‌ها، می‌توانید بانداژی متناسب با نیاز بدن خود انجام دهید. توجه داشته باشید که هرگز مچ دست خود را بانداژ نکنید؛ انتهای بانداژ باید در زیر مچ دست شما قرار گیرد تا از فشار ناخواسته و مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

تعویض بانداژهای فرسوده و بدون ارتجاع

اگر احساس می‌کنید که بانداژ یا ماساژی که انجام می‌دهید تأثیری در روند درمانی شما ندارد، بهتر است فوراً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید. ممکن است تکنیک‌های شما به درستی انجام نشده باشد و به همین دلیل نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود. پزشک می‌تواند با آموزش روش‌های صحیح، شما را در بهبود و پیشرفت درمان راهنمایی کند.

نکات پایانی در مورد ورم انگشتان دست و پا

در مراقبت از اندام متورم خود، دقت و حساسیت به خرج دهید و در روند درمانی، تنها به توصیه‌های پزشکان متخصص و مراکز درمانی معتبر اعتماد کنید. اگر دست یا پای شما دچار تورم خفیف شده است، نیازی به استفاده فوری از آستین‌های پیشگیری نیست؛ بلکه می‌توانید با انجام ماساژ و ورزش مناسب، بخش عمده‌ای از این تورم را کاهش دهید. در نهایت، برای درمان تورم انگشتان دست و پا، مشاوره با یک پزشک متخصص و با تجربه ضروری است تا بهترین راهکار را دریافت کنید.

در این زمینه، دکتر شهپر حقیقت، پزشک مجرب و متخصص، می‌تواند شما را به خوبی راهنمایی کند و در مسیر درمان همراه شما باشد.