ماساژ لنفادم دست (MLD) یک روش مؤثر برای کاهش تورم و التهاب ناشی از اختلالات سیستم لنفاوی است؛ این تکنیک با تحریک جریان لنفاوی و هدایت مایعات اضافی به غدد لنفاوی سالم، به بهبود عملکرد سیستم لنفاوی کمک میکند. از جمله فواید این روش درمانی میتوان به کاهش تورم، احساس سنگینی، و جلوگیری از عوارضی مانند فیبروز و عفونت اشاره کرد.
ماساژ حرفهای لنف ادم دست باید حتما توسط متخصصان آموزشدیده با حرکات دقیق و کنترلشده انجام شود؛ اما ماساژ خانگی شامل حرکات سادهتر و فشار کمتر است، که توسط خود فرد هم قابل انجام است. در ادامه اطلاعات دقیق تری در مورد این روش درمانی در اختیار شما قرار میدهیم.
ماساژ لنف ادم دست چیست؟
طبیعتا بعد از تشخیص ادم دست، نوبت درمان این عارضه است؛ ماساژ لنفادم دست یک تکنیک درمانی تخصصی است که برای کمک به تخلیه مایعات اضافی و کاهش تورم ناشی از اختلالات سیستم لنفاوی استفاده میشود. این روش که معمولاً با نام ماساژ تخلیه لنفاوی (MLD) شناخته میشود، به بهبود جریان لنفاوی در بدن و کاهش علائم مرتبط با لنفادم کمک میکند. از جمله اهداف ماساژ لنفادم دست، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحریک جریان لنفاوی برای انتقال مایعات تجمعیافته به غدد لنفاوی سالم.
- کاهش تورم و التهاب در دستها.
- بهبود حرکت و کاهش احساس سنگینی در دست.
فواید ماساژ لنفاوی دست و تاثیر آن در بهبود جریان لنف ادم
این روش درمانی که توسط متخصصان آموزشدیده انجام میشود، نقش مهمی در پیشگیری از لنف ادم و مدیریت علائم آن دارد؛ از جمله فواید ماساژ لنف ادم دست، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود تخلیه مایعات لنفاوی؛ ماساژ لنفاوی با تحریک عروق لنفاوی، جریان مایعات را به سمت گرههای لنفاوی سالم هدایت میکند. این فرایند به کاهش تورم و التهاب در دست مبتلا به لنفادم کمک میکند.
- کاهش تورم و احساس سنگینی؛ تجمع مایعات در دست باعث ایجاد حس سنگینی و محدودیت در حرکات میشود. ماساژ لنفاوی با تخلیه این مایعات میتواند به کاهش این احساس و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
- افزایش عملکرد سیستم لنفاوی؛ این تکنیک عملکرد سیستم لنفاویرا تقویت کرده و از تشکیل مایعات اضافی در بافتها جلوگیری میکند.
روشهای اصولی ماساژ لنفادم دست: ماساژ حرفهای
MLD شامل حرکات خاص و اصولی است که بر اساس علم آناتومی بدن و سیستم لنفاوی طراحی شده است؛ به همین دلیل اصول و مراحل خاصی دارد، که در ادامه به طور کامل در مورد آن صحبت میکنیم.
مرحله اول؛ آمادهسازی و تحریک گرههای لنفاوی اصلی
ماساژ با تحریک گرههای لنفاوی سالم مانند گرههای لنفاوی گردن، زیر بغل یا ناحیه کلیدین آغاز میشود؛ این مرحله باعث آمادهسازی مسیرهای لنفاوی برای دریافت مایعات اضافی از دست میشود.
مرحله دوم؛حرکات نرم و ملایم روی پوست
در مرحله دوم، ماساژ لنفاوی با حرکات نرم و ملایم روی پوست انجام میشود و از فشار بسیار سبک استفاده میشود، زیرا سیستم لنفاوی نزدیک به سطح پوست قرار دارد. این حرکات باید آرام و ریتمیک باشند تا به جریان طبیعی لنف کمک کنند
مرحله سوم؛ هدایت مایعات از ناحیه متورم به گرههای لنفاوی سالم
در مرحله سوم، مایعات لنفاوی از قسمتهای متورم دست به سمت گرههای لنفاوی سالمتر، مانند زیر بغل یا سمت مخالف بدن، هدایت میشوند و ماساژ در جهت حرکت طبیعی لنف، یعنی از نوک انگشتان به سمت بازو، انجام میگیرد.
مرحله چهارم؛ حرکات دایرهای و پمپی
در مرحله چهارم، متخصص با استفاده از حرکات دایرهای ملایم یا حرکتهای پمپی، انسدادهای لنفاوی را باز کرده و به تخلیه بهتر مایعات کمک میکند؛ بهطوریکه هر بخش از دست چندین بار ماساژ داده میشود تا تخلیه کامل صورت گیرد. www.jhandtherapy.org
آموزش ماساژ لنفاوی دست در خانه: تکنیکهای ساده و مؤثر
ماساژ لنفاوی دست در خانه یک روش ساده و کارآمد برای کمک به کاهش تورم ناشی از لنفادم است. این ماساژ شامل حرکات نرم و ملایمی است که جریان لنفاوی را تحریک کرده و به تخلیه مایعات اضافی کمک میکند. انجام این تکنیکها به صورت روزانه میتواند به مدیریت بهتر علائم لنفادم کمک کند. برای ماساژ دست مبتلا به لنف ادم در منزل، باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
آمادهسازی برای ماساژ
برای شروع ماساژ، در یک مکان آرام و راحت بنشینید یا دراز بکشید و مطمئن شوید که از آستین یا بانداژ فشاری تجویز شده استفاده نمیکنید. همچنین، پوست شما باید تمیز و خشک باشد تا ماساژ به بهترین شکل انجام شود.
تحریک گرههای لنفاوی گردن و زیر بغل
با استفاده از دو انگشت، حرکات دایرهای بسیار ملایمی روی گرههای لنفاوی گردن (بالای ترقوه) انجام دهید و سپس به گرههای لنفاوی زیر بغل بروید و حرکات مشابه را تکرار کنید. این مرحله برای باز کردن مسیر جریان لنفاوی ضروری است و باید هر حرکت را 10 تا 15 بار تکرار کنید.
ماساژ بازو به سمت گرههای لنفاوی
دست خود را روی بازوی متورم قرار دهید و با حرکات نرم، پوست را از مچ به سمت شانه بکشید. این حرکت را به آرامی و بدون وارد کردن فشار زیاد انجام دهید. برای هر بخش از بازو، این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید تا جریان لنفاوی بهبود یابد.
تخلیه مایعات از انگشتان به سمت بازو
با استفاده از انگشت شست و اشاره، حرکات ملایمی روی هر انگشت انجام دهید و از نوک انگشت به سمت کف دست حرکت کنید. سپس این روش را از کف دست به مچ و بازو ادامه دهید. این حرکت را برای هر انگشت 5 بار انجام دهید تا تخلیه مایعات به بهترین شکل صورت گیرد. www.uhn.ca
تفاوت ماساژ لنفاوی حرفهای و ماساژ خانگی برای لنفادم دست
ماساژ لنفاوی دست را میتوان باتوجه به نیاز بیمار و شدت علائم بیماری، به دو صورت حرفهای یا خانگی انجام داد؛ هر یک از این روشها دارای ویژگیها و کاربردهای خاصی هستند، که در ادامه تفاوتهای اصلی این دو روش را بررسی خواهیم کرد:
مهارت و تخصص
- ماساژ حرفهای: توسط متخصصین فیزیوتراپی یا درمانگران آموزشدیده در تکنیکهای تخلیه دستی لنفاوی (MLD) انجام میشود. این افراد با دانش کامل از سیستم لنفاوی، گرههای لنفاوی و مسیرهای تخلیه مایعات، ماساژ را بهطور دقیق و هدفمند انجام میدهند.
- ماساژ خانگی: معمولاً توسط خود فرد یا اعضای خانواده انجام میشود و شامل حرکات ساده و آموزشی است که برای استفاده روزانه و کاهش علائم طراحی شده است. این روش نیازی به دانش تخصصی ندارد اما باید تحت راهنمایی اولیه پزشک یا فیزیوتراپیست باشد.
شدت و عمق ماساژ
- ماساژ حرفهای: شامل حرکات دقیق، کنترلشده و متناسب با وضعیت خاص بیمار است. فشار در این نوع ماساژ دقیقاً تنظیم میشود تا تخلیه لنفاوی را بهینه کند بدون اینکه آسیب یا تحریک به بافتها وارد شود.
- ماساژ خانگی: فشار و تکنیکها به صورت کلی و سادهتر اعمال میشوند تا ایمن باشند. در این روش معمولاً فشار کمتری به کار میرود و حرکات سادهتر طراحی شدهاند.
هدف و نتایج مورد انتظار
- ماساژ حرفهای: برای موارد پیشرفتهتر لنفادم، کاهش سریعتر تورم، بهبود جریان لنفاوی در مناطق مشکلدار و مدیریت عوارضی مانند فیبروز استفاده میشود.
- ماساژ خانگی: برای نگهداری و مدیریت علائم در مراحل خفیفتر یا به عنوان مکمل درمان حرفهای انجام میشود. این ماساژ به کاهش تورم روزانه و پیشگیری از بدتر شدن شرایط کمک میکند.
چه زمانی ماساژ لنفادم دست توصیه نمیشود؟
هرچند ماساژ لنفاوی یکی از روشهای مؤثر برای مدیریت ادم دست بعد از سرطان است، اما در شرایط خاصی انجام این ماساژ میتواند خطرناک باشد یا وضعیت بیمار را بدتر کند! در چنین مواردی، توصیه میشود قبل از انجام ماساژ با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مشورت شود؛ در ادامه شرایطی که ماساژ لنفاوی دست توصیه نمیشود، توضیح داده شده است:
- وجود عفونت فعال یا سلولیت؛ اگر ناحیه مبتلا به لنفادم دارای علائم عفونت مانند قرمزی، گرما، حساسیت، یا تورم ناگهانی باشد، ماساژ لنفاوی ممکن است عفونت را به سایر نقاط بدن گسترش دهد.
- وجود لخته خونی (ترومبوز وریدی عمقی)؛ در صورت وجود لخته خون در اندامها، ماساژ لنفاوی ممکن است باعث حرکت لخته و خطر بروز آمبولی ریه شود که یک وضعیت اورژانسی است.
- نارسایی قلبی کنترل نشده؛ در افرادی که دچار نارسایی قلبی هستند، افزایش گردش مایعات ناشی از ماساژ ممکن است بار اضافی بر قلب وارد کند و وضعیت بیمار را وخیمتر کند.
- تورم ناگهانی و بدون علت مشخص؛ اگر تورم دست بهطور ناگهانی و بدون دلیل واضحی تشدید شود، قبل از انجام ماساژ باید علت اصلی بررسی و رفع شود.
نکات مهم قبل و بعد از ماساژ لنفاوی دست برای لنفادم
برای بهرهمندی از نتایج بهتر و جلوگیری از بروز عوارض، قبل و بعد از ماساژ دست بیماران مبتلا به ادم، باید نکات خاصی را مد نظر داد؛ در ادامه، دکتر شهپر حقیقت، از برجستهترین متخصصان درمان لنفادم، توصیههای خود را در این زمینه ارائه میدهد:
نکات مهم قبل از ماساژ لنفاوی دست
- مشاوره با پزشک متخصص؛ قبل از شروع ماساژ، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا از ایمن بودن این روش برای شرایط خاص شما اطمینان حاصل شود.
- حفظ بهداشت دست و پوست؛ پوست دست باید تمیز و بدون زخم یا خراش باشد. شستوشوی دقیق دستها و استفاده از مرطوبکننده ملایم توصیه میشود.
نکات مهم بعد از ماساژ لنفاوی دست
- استراحت و آرامش؛ پس از ماساژ، به بدن زمان دهید تا به تغییرات ایجادشده عادت کند. استراحت در وضعیت مناسب (مانند بالا نگه داشتن دست) میتواند به کاهش تورم کمک کند.
- بررسی علائم؛ اگر پس از ماساژ دچار درد شدید، تورم ناگهانی یا قرمزی شدید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
برای تشخیص دقیق لنفادم و بهرهمندی از روشهای پیشرفته درمانی، مراجعه به پزشکان باتجربه در این حوزه ضروری است. دکتر شهپر حقیقت، یکی از برجستهترین متخصصان در زمینه درمان لنفادم اولیه، میتواند راهکارها و مشاورههای دقیقی برای کنترل و کاهش علائم این بیماری ارائه دهد.
برای دریافت مشاوره یا تعیین وقت ملاقات، با شمارههای زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۸۸۱۷۳۵۳۰
۰۲۱-۸۸۷۶۳۷۶۸
۰۹۳۹۹۳۰۰۷۴۸
آدرس مطب:
خیابان سهروردی شمالی، خیابان شهید قندی، کوچه یکم، پلاک ۴، طبقه همکف (جنب مرکز امآرآی سهروردی)
