درمان لنف ادم در فاز حاد؛ لنف ادم حاد چگونه درمان می‌شود؟

درمان لنف ادم به دو مرحله حاد و نگهدارنده تقسیم می‌شود که هر کدام نیازمند رویکردهای خاص خود هستند. در فاز حاد، هدف اصلی کاهش سریع التهاب و تورم است تا از بروز فیبروز و عوارض احتمالی پیشگیری شود. البته اهمیت درمان لنف ادم تنها در کاهش ورم خلاصه نمی‌شود، بلکه نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض عفونی و حفظ سلامت عمومی فرد دارد. این مرحله از درمان باید تحت نظر متخصص و در محیط کلینیک انجام گیرد، زیرا نیاز به تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند درناژ لنفاوی دستی (MLD)، باندپیچی فشاری چندلایه و فشرده‌سازی پنوماتیک متناوب (IPC) دارد که همگی نیازمند دقت و نظارت دقیق هستند.

چرا درمان لنف ادم در فاز حاد اهمیت دارد؟

بعد از تشخیص لنف ادم، مراجعه سریع به یک کلینیک تخصصی و آغاز درمان در فاز حاد اهمیت بسیار زیادی دارد. در این مرحله، مداخله به‌موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری، افزایش تورم اندام‌ها و بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. متخصصان با بهره‌گیری از روش‌های علمی مانند درناژ لنفاوی دستی، بانداژهای چندلایه و تجهیزات فشاری، می‌توانند التهاب و ورم را کاهش داده و عملکرد سیستم لنفاوی را بهبود بخشند. درمان درست در همین فاز اولیه، مسیر بهبودی بیمار را هموارتر کرده و شانس موفقیت مراحل بعدی را به میزان زیادی افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر، باید توجه داشت که انجام خودسرانه‌ی درمان در مراحل اولیه می‌تواند آسیب‌زا باشد. بیمار در ابتدای کار تجربه کافی برای انجام بانداژ یا ماساژ لنفاوی ندارد و هرگونه خطا در این اقدامات ممکن است به بافت اندام آسیب جدی وارد کند. به همین دلیل، درمان لنف ادم در فاز حاد باید حتما زیر نظر افراد آموزش‌دیده و تیم درمانی متخصص انجام شود. با رسیدن به مرحله‌ای که ورم کاهش پیدا کند و وضعیت بیمار پایدارتر شود، او می‌تواند بخشی از مراقبت‌ها مانند بانداژ ساده یا ورزش‌های ایمن را در منزل ادامه دهد. در واقع، درمان تخصصی در فاز حاد نه تنها روند بیماری را کنترل می‌کند بلکه بیمار را برای مدیریت صحیح در مراحل بعدی آماده می‌سازد.

عوامل مؤثر بر انتخاب روش درمان لنف ادم حاد

همان طور که گفته شد، درمان لنف ادم در فاز حاد، باید در یک کلینیک مجهز و زیر نظر مراقبین بهداشتی ماهر انجام گیرد؛ فرآیند درمان این بیماری در فاز حاد، به فاکتورهای زیادی بستگی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• علت ورم
• جنس ورم
• میزان سفتی ورم
• میزان وسعت و گستردگی ورم
• نوع بافت بدن بیمار
• میزان بافت های چربی موجود در ناحیه
• میزان بافت فیبروز موجود در ناحیه

اهمیت این فاکتورها نشان می دهد که هر بیمار، به لنف ادم خاص خود دچار می شود؛ بنابراین، پزشک لنفولوژیست باید قبل از هر چیز شخص بیمار را با همه جزییات خاص خود معاینه کرده و فرایند درمانی مخصوص او را برنامه ریزی کند. با این حال، یک قاعده نسبتا کلی وجود دارد، که بر اساس آن بیمار مبتلا به لنف ادم، برای انجام درمان فاز حاد خود، باید بین 2 تا 4 هفته در کلینیک حضور داشته باشد تا بتواند فاز نگهدارنده لنف ادم را نیز با موفقیت پشت سر بگذارد. در فاز نگهدارنده نگهداری و مراقبت توسط خود فرد و اطرافیان باید انجام می شود و پزشک متخصص بر روند بهبودی نظارت دارد.

روش‌های درمانی اصلی در فاز حاد لنف ادم

درمان‌های مختلفی برای مدیریت و کاهش ورم لنفاوی وجود دارد، که هر کدام نقش ویژه‌ای در بهبود جریان لنف و کاهش تجمع مایع میان بافتی دارند. در این میان، روش‌هایی مانند درناژ لنفاوی دستی (MLD)، باندپیچی فشاری چندلایه و فشرده‌سازی پنوماتیک متناوب (IPC) به‌عنوان تکنیک‌های اصلی شناخته می‌شوند، که در ادامه هر یک را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد:

درناژ لنفاوی دستی (MLD)

این روش شامل ماساژ ملایم و تکنیک‌های خاص است که هدف آن تحریک جریان لنف و کاهش تجمع مایع در بافت‌ها است. در فاز حاد، درناژ لنفاوی دستی باید با دقت انجام شود تا از تحریک بیش از حد و آسیب به بافت‌ها جلوگیری گردد.

باندپیچی فشاری چندلایه

این روش شامل استفاده از باندهای فشاری با لایه‌های مختلف است که به کاهش ورم کمک کرده و از تجمع مایع لنفی در نواحی متورم جلوگیری می‌کند. این تکنیک باعث بهبود گردش لنف و کاهش التهاب می‌شود.

فشرده‌سازی پنوماتیک متناوب (IPC)

در این روش از دستگاه‌های خاصی استفاده می‌شود، که به‌طور متناوب بر عضو درگیر، فشار وارد می‌کنند تا مایع لنف از ناحیه متورم تخلیه شود. این روش در برخی افراد مانند موراد فیبروز بافت یا ورم قاعده اندامها (بازو و ران) یا ناحیه تناسلی ممنوع بود و حتما استفاده از این ابزار باید با راهنمایی پزشک لنفولوژیست باشد تا ایجاد عارضه نکند.

مراقبت‌های پوستی در بیماران مبتلا به لنف ادم حاد

در بیماران مبتلا به لنف‌ادم، مراقبت از پوست ناحیه متورم اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا حساسیت پوست در این نواحی افزایش می‌یابد. استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده و ترمیم‌کننده برای حفظ رطوبت پوست عضو مبتل به لنف ادم، بسیار ضروری است. همچنین، جلوگیری از آسیب‌های فیزیکی و اجتناب از محصولات شیمیایی تحریک‌کننده به پیشگیری از عفونت کمک می‌کند. خاطرتان باشد، نظارت دقیق بر علائم عفونت نیز، بسیار مهم است.

عوارض احتمالی ناشی از عدم درمان لنف ادم حاد

لنف‌ادم حاد در صورت عدم درمان یا مدیریت صحیح، می‌تواند منجر به عوارض جدی شود! آگاهی از این عوارض برای پیشگیری و درمان به‌موقع این بیماری بسیار ضروری است. از جمله عوارض ناشی از عدم درمان لنف ادم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سفتی بافت و فیبروز؛ عدم درمان یا درمان نامناسب می‌تواند منجر به تشکیل بافت‌های سفت فیبری و در بافت‌ها شود که موجب بدتر شدن علائم و محدودیت در حرکت و عملکرد اندام متورم می‌شود.
2. عفونت‌های پوستی؛ با توجه به آسیب به سیستم لنفاوی، خطر عفونت‌های پوستی و آبسه‌ها نیز افزایش می‌یابد.
3. تشدید ورم؛ عدم درمان صحیح و به‌موقع می‌تواند به تشدید ورم و افزایش فشار بر بافت‌ها و اندام متورم منجر شود.
4. تشکیل بافت چربی؛ مایع لنف خاصیت تولید چربی دارد و تجمع آن در فضای بین بافتی می تواند منجر به افزایش بافت چربی در این نواحی شود که درمان را با مشکل روبرو می کند.

نکات مهم و توصیه‌های پیشگیرانه برای بیماران در فاز حاد لنف ادم

خوشبختانه لنف ادم یک بیماری قابل کنترل است و با رعایت نکات مراقبتی توصیه شده توسط پزشک متخصص، می‌توان به راحتی کیفیت زندگی را بهبود بخشید. برخی از نکات مهم و توصیه های پیشگیرانه برای بیماران در فاز حاد لنف ادم، به شرح زیر است:

• اجتناب از استفاده از فشارهای فیزیکی یا صدمات به ناحیه متورم.
• رعایت مراقبت‌های پوستی دقیق به‌ویژه در نواحی حساس.
• اجتناب از گرما و سرمای شدید که می‌تواند موجب تشدید ورم و التهاب شود.
• پیگیری منظم درمان و مراجعه به پزشک برای کنترل و پیشگیری از تشدید علائم.
• استفاده از آستین یا جوراب فشاری برای کاهش ورم و بهبود گردش لنف تحت نظر پزشک.

هدف مراقبین بهداشتی در فاز حاد درمان لنف ادم چیست؟

شکل دهی به بدن بیمار مبتلا به لنف ادم یک هنر به حساب می آید! در واقع، فردی که در اثر ورم بیش از حد دچار ظاهر ناخوشایندی شده است، باید دوباره به اندام خود فرم مناسبی دهد؛ دست ها، پاها و قوزک های ورم کرده باید بتوانند دوباره فرم زیبایی به خود بگیرند. این کار را مراقبین بهداشتی در فاز حاد درمان لنف ادم، از طریق ماساژهای تخصصی و بانداژهای مخصوص  انجام می دهند.

در درمان لنف ادم در فاز حاد ، هر بار که بیمار به کلینیک مراجعه می کند، درمانگران بانداژ وی را با تغییرات هر چند نامحسوس تعویض می کنند. تنوع در تکنیک بانداژ اعضای ورم کرده بدن، هم برای کاهش همه جانبه ورم لنفاوی مفید است و هم در شکل گیری اندام نقش موثری ایفا می کند.

در واقع، شاید حتی شخص بیمار نیز متوجه ایجاد تغییر در بستن بانداژ نشود؛ اما لنفوتراپیست با تغییر نحوه بانداژ به شکل گیری بهتر اندام کمک می کند. بنابراین، بانداژ نواحی دارای ورم نوعی هنر محسوب می شود که نباید آن را دست کم گرفت. تمامی این کارها باید طی 2 تا 3 هفته و در کلینیک انجام گیرد تا ورم اولیه کم شده و فرد به حالت تثبیت نسبی برسد.

این نکته را در نظر داشته باشید که، پاسخ بیماران به درمان متفاوت است و به وضعیت بافت‌ها و اندام‌های بدن آن‌ها بستگی دارد؛ تیم درمانی با بانداژها و ابزارهای تخصصی واکنش بدن را بررسی و بهترین روش درمانی را انتخاب می‌کند؛ ممکن است یک روش برای دست مؤثر باشد اما روی پا نتیجه مشابه ندهد. تشخیص درست نیازمند تجربه و تخصص مراقبین است و اجرای نادرست می‌تواند آسیب‌زا باشد. صبر و همکاری بیمار در این مرحله کلیدی است و دقت بالا پایه موفقیت مراحل بعدی درمان را فراهم می‌کند.

در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۵ در European Journal of Breast Health منتشر شد، نشان داده شد که ۷۲.۵٪ از بیماران مبتلا به لنف ادم زیر بالینی در فاز پیش‌عملیاتی، پس از پیگیری میانگین ۸۹ ماه، بهبود یافتند. این مطالعه بر اهمیت تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع در پیشگیری از پیشرفت بیماری تأکید دارد. در مقابل، ۲۷.۵٪ از بیماران با وجود درمان، همچنان با لنف ادم مزمن مواجه بودند.

گام‌های بعد از فاز حاد: آماده‌سازی برای فاز نگهدارنده

پس از کنترل لنف ادم در فاز حاد، لازم است درمان‌ها به‌طور مستمر ادامه یابد تا از بازگشت علائم و پیشرفت بیماری جلوگیری شود؛ در این مرحله، از روش‌های نگهدارنده مانند فشرده‌سازی منظم، تمرینات تقویتی، و درمان‌های فیزیوتراپی استفاده می‌شود تا جریان لنف به‌طور مؤثر حفظ شود و از بروز عوارض پیشگیری گردد.

انجام فرایند درمان لنف ادم تحت نظر یک تیم درمانی کار آزموده و با نظارت یک پزشک لنفوتراپیست معتبر می تواند نتایج رضایت بخش تری به وجود آورد. دکتر شهپر حقیقت یکی از بهترین لنفوتراپیست های تهران هستند. ایشان با همکاری یک تیم درمانی ماهر قادر هستند تا بیماران مبتلا به ورم لنفاوی را تا انتهای درمان راهنمایی نمایند.