لنف ادم بعد از جراحی سرطان رحم: تاثیر سرطان رحم بر سیستم لنفاوی

یکی از عوارض شایع اما کمتر شناخته‌شده‌ بعد از درمان سرطان‌های ناحیه لگن در زنان، لنف ادم بعد از سرطان رحم است که می‌تواند پس از درمان‌های پزشکی این بیماری ایجاد شود. در فرآیند درمان سرطان رحم، گاهی لازم است غدد لنفاوی ناحیه لگن یا کشاله ران برداشتهیا بررسی  شوند؛ این آسیب به ساختار طبیعی سیستم لنفاوی می‌تواند موجب اختلال در تخلیه مایع لنف و در نهایت ایجاد لنف ادم در قسمت فوقانی بدن به ویژه پاها شود. به عبارت دیگر، سرطان رحم و لنف ادم ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و بیمارانی که تحت درمان این نوع سرطان قرار می‌گیرند، باید از خطر بروز این عارضه آگاه باشند.

لنف ادم بعد از سرطان می‌تواند به شکل خفیف یا شدید ظاهر شود؛ در موارد خفیف، تورم جزئی و قابل مدیریت است، اما در صورت عدم درمان به موقع، این تورم می‌تواند به‌مرور زمان افزایش پیدا کرده وبا اضافه شدن عوارض جلدی و عضلانی مثل زخم و اختلال در راه رفتن و حرکت مفاصل به یک عارضه شدید و ناتوان‌کننده تبدیل شود.

ویدئو سرطان رحم و لنف ادم

در ویدئو زیر، ارتباط بین سرطان رحم و لنف ادم و دلیل ورم پاها و ناحیه تناسلی، بعد از جراحی سرطان رحم به طور کامل توسط دکتر شهپر حقیقت، بررسی شده است؛ پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر، این ویدئو را با دقت تماشا کنید.

لنف ادم بعد از سرطان رحم چیست؟

لنف ادم یکی از عوارض شایع و مزمن است که ممکن است پس از درمان سرطان رحم بروز کند؛ این وضعیت به دلیل اختلال در تخلیه مایع لنفاوی رخ می‌دهد و معمولاً با تورم مداوم در پاها، احساس سنگینی، درد یا محدودیت حرکتی همراه است. در مواردی که سرطان به تخمدان‌ها سرایت کرده باشد، ممکن است برداشتن تخمدان‌ها نیز به‌عنوان بخشی از جراحی انجام شود؛ جراحی‌هایی که می‌توانند به سیستم لنفاوی لگن آسیب وارد کنند!

تخمدان‌ها نقش مهمی در تولید هورمون‌های زنانه دارند و برداشتن آنها می‌تواند تأثیرات جسمی و روانی قابل ملاحظه‌ای بر زنان بگذارد؛ به همین دلیل، جراحی‌های مرتبط با برداشتن این عضو باید با دقت بسیار بالا انجام شود و بیمار تحت نظارت دقیق پزشکان متخصص قرار بگیرد.

علت بروز لنف ادم بعد از جراحی سرطان رحم

همانطور که گفته شد، یکی از عوارض رایج پس از جراحی‌ها و درمان‌های سرطان رحم، بروز لنف ادم است؛ درست مثل لنف ادم بعد از سرطان پروستات در مردان، این عارضه نیز در نتیجه آسیب به سیستم لنفاوی ایجاد می‌شود. وقتی غدد لنفاوی کشاله ران برداشته می‌شوند، مسیرهای لنفاوی در این ناحیه آسیب می‌بینند و جریان لنفاوی مختل می‌شود. این اختلال در بازگشت لنفاوی، ممکن است منجر به تورم شدید پاها و حتی ناحیه تناسلی شود.

از طرفی، پرتو درمانی ناحیه لگن که معمولاً به عنوان بخشی از درمان‌های تکمیلی برای کنترل سرطان رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیز می‌تواند باعث این عارضه شود.  هرچند این روش‌ها در کنترل سرطان مؤثر و ضروری هستند، اما در عین حال می‌توانند باعث آسیب به سیستم لنفاوی شوند و خطر بروز عوارضی همچون لنف ادم را افزایش دهند، که نه‌تنها می‌تواند از نظر جسمی و علی الخصوص تحرک بیمار ناتوان‌کننده باشد، بلکه از نظر روانی نیز برای بیمار نگران کننده است.

مطالعه‌ای در سال 2024 گزارش داده است که میزان بروز لنف ادم اندام تحتانی پس از هیسترکتومی رادیکال با برداشت غدد لنفاوی لگنی بین 1.2٪ تا 47.6٪ متغیر است. این تفاوت به دلیل معیارهای تشخیصی مختلف، روش‌های جراحی و عوامل خطر بیمار است.^{international-journal-of-gynecological-cancer}

مطالعه‌ دیگری در کلینیک مایو نشان داد که شیوع لنف ادم در بیماران تحت هیسترکتومی به تنهایی 36.1٪ و در بیمارانی که هیسترکتومی همراه با لنفادنکتومی انجام داده‌اند، 52.3٪ بوده است.

علائم و نشانه های لنف ادم بعد از جراحی سرطان رحم

لنف ادم بعد از جراحی سرطان رحم به‌طور معمول، با تورم در یک یا هر دو پا بروز می‌کند. این علائم ممکن است، به‌تدریج ظاهر شوند یا به‌سرعت تشدید شوند. شناخت علائم اولیه برای مداخله به‌موقع، ضروری است. علائم اولیه شایع لنف ادم بعد از سرطان رحم، به شرح زیر است: ^{lymphedema symptoms causes}

• • تورم در پاها، مچ پا یا انگشتان
  • احساس سنگینی یا فشار در اندام‌ها
  • کاهش انعطاف‌پذیری پوست یا سفتی غیرطبیعی
  • درد خفیف یا ناراحتی در ناحیه متورم
  • عفونت‌های مکرر مانند سلولیت

علائم پیشرفته‌تر لنف ادم بعد از جراحی سرطان رحم که به‌طور معمول، ناشی از برداشت گره‌های لنفی لگنی یا پرتودرمانی، است؛ علائمی هستند که نشان‌دهندهٔ تشدید وضعیت و تغییرات ساختاری در بافت و پوست هستند. این نشانه‌ها به ترتیب زیر هستند:

1. تورم دائمی و شدید در یک یا هر دو پا که با بالا نگه‌داشتن اندام کاهش پیدا نمی‌کند (مرحله ۲ یا ۳)
2. سفتی و ضخامت غیرطبیعی پوست (فیبروز)، همراه با رنگ‌پریدگی، سفتی یا چین‌وچروک پوستی
3. کاهش تحرک مفاصل (به‌ویژه زانو و مچ پا) در اثر تورم و سفتی بافت زیرپوستی
4. قرمزی، گرمای موضعی یا درد شدید در ناحیه تورم، مخصوصاً در صورت بروز سلولیت یا عفونت پوست
5. بی‌حسی، گزگز یا سوزن‌سوزن شدن همراه یا بدون احساس درد مبهم در ناحیه تحت تأثیر قرار گرفته
6. خستگی زیاد، درد مداوم و کاهش کیفیت زندگی

نحوه تشخیص لنف ادم بعد از سرطان رحم

تشخیص لنف ادم بعد از سرطان رحم اغلب با معاینه بالینی آغاز می‌شود. پزشک سابقه پزشکی بیمار، نوع درمان سرطان و علائم را بررسی می‌کند. ابزارهای تشخیصی شامل موارد زیر است:

شناخت عوامل خطر و علائم قابل مشاهده در معاینه فیزیکی و اندازه‌گیری محیط اندام، می‌تواند به متخصصان مراقبت‌های بهداشتی کمک کند تا در حدود ۹۰٪ مواقع، به‌درستی بیماری را تشخیص دهند. تشخیص قطعی بیماری با استفاده از لنفوسینتی‌گرافی انجام می‌شود. تشخیص صحیح لنف‌ادم اهمیت دارد تا بتوان بیماران را به‌طور مناسب مدیریت و درمان کرد. ^{Diagnosis and Staging of Lymphedema}

درمان لنف ادم بعد از سرطان رحم: چه گزینه‌هایی داریم؟

درمان لنف ادم پس از جراحی سرطان رحم عمدتاً بر کاهش تورم، پیشگیری از پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار تمرکز دارد. اگرچه در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما با استفاده از روش‌های مختلف می‌توان علائم آن را به‌خوبی کنترل کرد.

درمان‌های غیرجراحی نقش کلیدی در کنترل و کاهش علائم لنف ادم بعد از سرطان رحم دارند و با هدف بهبود جریان لنفاوی و کاهش تورم انجام می‌شوند. این روش‌ها، اغلب ایمن بوده و می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشند. این درمان به شاخه‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

• تخلیه لنفاوی دستی(MLD) ؛ این روش نوعی ماساژ تخصصی است که توسط فیزیوتراپیست آموزش‌دیده انجام می‌شود و با حرکات نرم و ریتمیک روی پوست باعث تحریک جریان مایع لنف به سمت گره‌های لنفاوی سالم و کاهش تورم می‌شود.
• بانداژ فشاری چندلایه؛ بانداژهای کم‌کشی که به صورت چندلایه روی اندام قرار می‌گیرند، فشار یکنواختی ایجاد کرده و باعث جلوگیری از تجمع لنف در بافت‌ها می‌شوند. استفاده صحیح از بانداژ اغلب بخشی از برنامه درمانی لنفوتراپی محسوب می‌شود.
• ورزش‌های تخصصی با شدت پایین؛ انجام تمرین‌های خاصی مانند حرکات کششی و تقویتی ملایم به افزایش گردش لنف کمک می‌کند. این حرکات باید تحت نظر فیزیوتراپیست یا لنفولوژیست، انجام شوند و اغلب همراه با پوشیدن آستین یا جوراب فشاری توصیه می‌شوند.
• مراقبت‌های روزانه پوست و سبک زندگی؛ مراقبت‌هایی نظیر اجتناب از ایجاد زخم یا خراش در پوست ناحیه درگیر، پیشگیری از عفونت با خشک نگه‌داشتن و ضدعفونی پوست، کنترل وزن بدن و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین یا ایستادن طولانی‌مدت، در درمان سرطان رحم و لنف ادم موثر است.

مراقبتهای پیشگیرانه از لنف ادم بعد از جراحی سرطان رحم

جهت جلوگیری از ایجاد لنف ادم لازم است فرد مراقبت‌های لازم را در کلینیک لنف ادم فرا گیرد؛ رعایت بهداشت و حفظ سلامت و رطوبت  پوست،  جلوگیری از ضربه و آسیب به پاها، عدم انجام ورزشهای سنگین و حرکات پرشی و جهشی و نیز خودداری از نشستن طولانی مدت و روی هم انداختن پاها بصورت مداوم از اقدامات موثر در جلوگیری از لنف ادم می باشند.پزشکان معمولاً پس از جراحی به بیماران توصیه می‌کنند که فعالیت بدنی مناسب و رژیم غذایی سالم و مراقبت های لازم داشته باشند تا خطر بروز لنف ادم به حداقل برسد.

پیشگیری از لنف ادم بعد از سرطان رحم با تغذیه و فعالیت بدنی

یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند در کاهش خطر بروز مؤثر باشد، حفظ وزن مناسب و فعالیت بدنی منظم است؛ افزایش وزن و کم تحرکی از عوامل بسیار مهم  در شدیدتر شدن لنف ادم هستند. بیمارانی که پس از جراحی و درمان‌های سرطان رحم، وزن خود را کنترل می‌کنند و از رژیم غذایی مناسب پیروی می‌کنند، به طور قابل ملاحظه‌ای از خطر بروز لنف ادم در امان هستند. مشاورین تغذیه می‌توانند برنامه‌های غذایی مناسب را برای این بیماران تهیه کنند تا از افزایش وزن جلوگیری شود.

علاوه بر تغذیه، فعالیت بدنی منظم نیز نقش مهمی در پیشگیری از لنف ادم دارد؛ پس از جراحی، انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی و تمرینات مخصوص پاها می‌توانند به بهتر شدن جریان لنفاوی کمک کند و خطر بروز تورم را کاهش دهد. از طرف دیگر، فعالیت بدنی منظم نه تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه در روحیه بیمار نیز تأثیر مثبت دارد. لازم به ذکر است که حرکات ورزشی در لنف ادم پا کششی و ملایم بوده و لازم است الگوی حرکات با توجه به وضعیت هر فرد در کلینیکهای درمان لنف ادم آموزش داده شود.

خاطرتان باشد که، بهبود بیماری و زنده ماندن بیمار، اولویت اصلی همه پزشکان متخصص است؛ بنابراین، جراحی‌های مربوط به برداشتن غدد لنفاوی برای تعیین میزان گسترش سرطان ضروری هستند و نباید از آنها اجتناب شود.

چه زمانی برای درمان لنف ادم بعد از سرطان رحم به متخصص مراجعه کنیم

یکی از نکات بسیار مهم برای پیشگیری از لنف ادم بعد از درمان سرطان رحم، مراجعه به موقع به پزشکان متخصص لنفولوژیست است؛ اگر فرد مبتلا پس از جراحی یا رادیوتراپی علائمی مانند تورم جزئی در پاها یا ناحیه تناسلی مشاهده کرد، باید بدون نگرانی و در سریع‌ترین زمان ممکن به یک پزشک لنفولوژیست مراجعه کند. تشخیص صحیح و زودهنگام و درمان به موقع لنف ادم می‌تواند از بروز تورم‌های شدید و ناتوانی ناشی از آن جلوگیری کند.

لنفولوژیست‌ها روش‌های درمانی مختلفی برای مدیریت لنف ادم دارند؛ با پیروی از این شیوه‌ها و مراجعه به موقع به پزشک، می‌توان از بروز لنف ادم جلوگیری کرد یا در صورتی که از قبل به آن مبتلا شدند، شدت آن را کاهش دهند و جلوی پیشرفت هرچه بیشتر بیماری را بگیرند.

با توجه به حساسیت این بیماری، مشاوره و پیگیری درمان زیر نظر یک پزشک متخصص لنفولوژیست، می‌تواند به پیشگیری از عوارض و بهبود سلامتی شما کمک کند؛ دکتر شهپر حقیقت، به عنوان یکی از پزشکان مجرب در زمینه درمان لنف ادم، می‌تواند به خوبی شما را در این زمینه راهنمایی کنند.

آیا لنف ادم بعد از سرطان رحم خطرناک است؟

سرطان رحم، یک بیماری جدی است که نیاز به مراقبت‌های دقیق و درمان‌های مناسب دارد. یکی از عوارض شایع پس از جراحی و درمان‌های مرتبط با این سرطان، بروز لنف ادم است که می‌تواند باعث تورم شدید در پاها و ناحیه تناسلی شود که در صورت عدم توجه و درمان به موقع می‌تواند بسیار خطرناک باشد. با این حال، با رعایت نکات مهمی مانند حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم و مراجعه زود هنگام به پزشک متخصص، می‌توان از بروز یا شدید شدن این عارضه جلوگیری کرد. لنفولوژیست‌ها و پزشکان متخصص در این زمینه می‌توانند با ارائه روش‌های درمانی مناسب، از بروز عوارض ناشی از لنف ادم پیشگیری کنند و به بهبود هرچه بیشتر بیمار کمک زیادی کنند.

در صورتی که شما یا نزدیکانتان تجربه‌ای در رابطه با سرطان رحم و لنف ادم دارید، خوشحال می‌شویم که نظرات و دیدگاه خود را در قسمت کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید تا دیگر دوستان هم از سخنان شما استفاده کنند و راهنمایی بگیرند؛ همچنین اگر سؤالی در رابطه با این بیماری برای شما به وجود آمده است، می‌توانید پرسش خود را در قسمت نظرات بیان کنید تا در سریع‌ترین زمان ممکن، توسط دکتر حقیقت به شما پاسخی مناسب داده شود.