عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم

بروز لنف ادم یکی از شایع ترین عوارض جراحی‌ سرطان بر لنف ادم است، که معمولاً به‌دلیل آسیب به مسیرهای لنفاوی یا برداشت غدد لنفاوی در جریان عمل جراحی ایجاد می‌شود. از طرف دیگر، درمان های سرطان نیز می توانند بر فعالیت های سیستم لنفاوی تاثیر بگذارند؛ انجام جراحی، مصرف داروهای شیمی درمانی و انجام رادیوتراپی از روش های اصلی درمان سرطان محسوب می شوند. هر یک از این درمان ها با ایجاد تغییر در عملکرد سیستم لنفاوی، احتمال بروز لنف ادم را افزایش خواهند داد. به این ترتیب، می توان عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم را به خوبی توجیه نمود.

نکته مهم این است که پیشگیری از لنف ادم و کنترل آن، کاملا ممکن است، به‌ویژه اگر بیمار از همان ابتدای درمان تحت آموزش و پایش تخصصی قرار گیرد. مراقبت‌های درست پس از جراحی، حرکات ملایم و مراجعه منظم به لنفوتراپیست می‌تواند از بروز یا پیشرفت لنف ادم جلوگیری کند و کیفیت زندگی فرد را حفظ نماید. بسیاری از بیماران مبتلا به لنف ادم می‌پرسند که جراحی و درمان‌های سرطان چه تأثیری بر لنف ادم دارند و آیا می‌توان درمان لنف ادم را همزمان با درمان سرطان انجام داد یا باید آن را به بعد از پایان درمان موکول کرد. این موضوع یکی از دغدغه‌های مهم بیماران در مسیر درمان است که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد.

جراحی سرطان چه تاثیری بر لنف ادم دارد؟

جراحی سرطان می‌تواند نقش مهمی در ایجاد یا تشدید لنف ادم داشته باشد، زیرا در بسیاری از موارد، برای جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی ناچار به برداشت بخشی از غدد لنفاوی یا مسیرهای لنفاوی اطراف تومور هستیم. این فرایند باعث قطع یا تضعیف مسیر طبیعی جریان مایع لنف در بدن می‌شود و در نتیجه، مایع لنفاوی در بافت‌ها تجمع پیدا می‌کند. نتیجه این اختلال، بروز تورم، احساس سنگینی و سفتی در اندام‌هایی است که جریان لنف در آن‌ها کاهش یافته است.

از سوی دیگر، برخی از درمان‌های همراه با جراحی، مانند رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی نیز می‌توانند با ایجاد التهاب، فیبروز یا انسداد ثانویه در عروق لنفاوی، شدت این مشکل را بیشتر کنند. به همین دلیل، افرادی که تحت جراحی‌هایی نظیر برداشت توده پستان، غدد لنفاوی زیر بغل، لگن یا نواحی شکمی قرار می‌گیرند، بیش از سایر بیماران در معرض خطر بروز لنف ادم هستند.

به‌طور خلاصه، آسیب مستقیم به شبکه لنفاوی در حین جراحی، همراه با تغییرات التهابی ناشی از درمان‌های تکمیلی، از مهم‌ترین دلایل بروز لنف ادم پس از جراحی سرطان محسوب می‌شوند؛ عارضه‌ای که اگرچه چالش‌برانگیز است، اما با مراقبت‌های درست، پایش منظم و درمان‌های لنفوتراپی می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

عوارض شیمی درمانی بر لنف ادم

در مواقعی که فرد با داروهای شیمی درمانی تحت درمان قرار می گیرد نیز احتمال بروز لنف ادم افزایش می یابد؛ علت این مساله تاثیری است که داروهای دریافت شده بر قسمت های مختلف بدن می گذارند. به طور کلی، داروهای شیمی درمانی عمدتا بر روی مکانیسم سوخت و ساز سلول های سرطانی تاثیر خواهند داشت. به این معنا که این داروها متابولیسم سوخت و ساز سلول های سرطانی را تغییر می دهند؛ در نتیجه سلول از بین رفته و یا رشد آن متوقف خواهد شد. طبیعتا در این روند ممکن است کمی به سلول های طبیعی آسیب زده شود.

از سوی دیگر، غدد لنفاوی که تا پیش از ورود داروهای شیمی درمانی به بدن، عملکردی مناسب داشته اند، با ورود این داروها ممکن است دچار کندی عملکرد شوند! ناگفته نماند که برخی از داروها عملا به غدد و عروق لنفاوی آسیب های جدی وارد می کنند. یکی از داروهایی که آسیب آن به سیستم لنفاوی در مطالعات زیادی تایید شده است، داروهای گروه تاکسن (taxane-based) هستند.

عوارض این نوع دارو بر بدن به حدی است که گاه می تواند منجر به بروز فیبروزهای بافتی شدید گردد! برای مثال، بیمار پس از شروع درمان، متوجه تغییرات بافتی در بدن خود می شود و متوجه نوعی سفت شدگی در برخی اندام ها مانند دست ها خواهد شد. با این توضیحات، عوارض شیمی درمانی سرطان بر لنف ادم (شامل ایجاد و یا تشدید آن) کاملا قابل توجیه خواهد بود.

عوارض رادیوتراپی بر لنف ادم

درمان رادیوتراپی عبارت است از سوزاندن سلول های سرطانی که در اثر درمان از بین نرفته و در جای خود باقی مانده اند؛ این درمان به صورت موضعی اعمال شده و عمدتا در ناحیه پستان و زیر بغل انجام می گیرد. هنگامی که فرد تحت درمان با رادیوتراپی قرار می گیرد، پوست و بافت های زیرجلدی دچار آسیب و سوختگی خواهند شد.

در این بین ممکن است قسمت هایی از سیستم لنفاوی شامل غدد و عروق نیز دچار آسیب گردند؛ بنابراین، گاهی در افرادی که تحت درمان با رادیوتراپی قرار می گیرند، ممکن است عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم به وضوح مشاهده شود.

لزوم درمان با وجود عوارض درمان سرطان

آیا با وجود عوارض جراحی سرطان، باز هم انجام این درمان مجاز است؟ حال که به عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم پی بردیم، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا استفاده از روش های درمانی با این همه عارضه همچنان مجاز است؟ در واقع، آیا استفاده از روش های درمانی سرطان منطقی است؟

پاسخ بله است! در واقع، پروتکل های درمان بیماری سرطان که تا به امروز طراحی و اجرا شده اند، منفعت بسیاری برای بیمار، به همراه دارند؛ در علم پزشکی هر فرایند درمانی که احتمال سودرسانی آن به بیمار بیش از عوارض حاصل از آن باشد، برای درمان به کار گرفته می شود؛ در مورد بیماری سرطان نیز همین مساله صدق می کند.

در واقع، شخصی که به سرطان پستان، سرطان های ناحیه لگنی و یا هر بیماری که دارای روند درمانی مشخصی است مبتلا می شود، باید از روش های استاندارد درمانی تعیین شده استفاده نماید. این کار به او کمک می کند تا زنده بماند و زندگی خود را از سر بگیرد. در این بین برای رفع عوارض جراحی سرطان نیز، می توان از متخصصین و یک تیم درمانی مجرب، کمک گرفت؛ به عبارت دیگر، انجام یک درمان گروهی برای بیمار، می تواند عوارض جراحی سرطان را، به حداقل برساند.

دقت کنید که همه آنچه گفته شد، برای همه بیماران صدق نمی کند! در واقع، برخی افراد بدون اینکه با مشکلات حاصل از عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم روبرو شوند، درمان خود را به اتمام می رسانند! فاکتورهایی نظیر مقاومت عروق لنفاوی در بروز عوارض جراحی سرطان اهمیت فراوانی دارند؛ هر چه رگ ها مقاوم تر باشند، تاثیر دارو و رادیوتراپی بر آن ها کمتر خواهد بود و آسیب کمتری نیز ایجاد خواهد شد.

بهترین زمان برای درمان لنف ادم و جلوگیری از عوارض جراحی سرطان

وقتی فرد درمان سرطان را آغاز کند، ممکن است بعد از چند جلسه ابتدایی متوجه ورم دست ها و پاهای خود شود؛ این ورم معمولا با ایجاد حالت سنگینی در عضو آسیب دیده همراه است. اما سوال مهم این است که آیا باید درمان لنف ادم را تا بعد از درمان سرطان به تعویق انداخت؟ آیا پزشک معالج مجوز انجام درمان لنف ادم را به بیمار می دهد؟

نکته ای که باید به آن دقت کنید این است که، همواره باید برای درمان بیماری های خود به دنبال بهترین متخصصان باشید؛ اما در هر حال، بسیاری از پزشکان متخصص در حوزه های مختلف پزشکی، دانش لنفولوژی ناکافی دارند. بنابراین، انجام کار تیمی در این گونه موارد می تواند حفظ و یا بهبود سلامت جسمی شما را تضمین نماید. یعنی بهتر است برای رفع عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم، یک پزشک لنفوتراپیست معتبر و مجرب در کنار پزشک متخصص سرطان، در فرایند درمان شما شرکت داشته باشد.

فردی که داروی شیمی درمانی را دریافت می کند، ممکن است پس از جلسه اول و دوم دچار ورم عضو شود؛ در چنین شرایطی اگر در رفع عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم سهل انگاری صورت گیرد، پس از هر جلسه لنف ادم تشدید شده و آزار دهنده تر خواهد شد. این مساله در رادیوتراپی نیز اهمیت دارد؛ یک پوست آسیب دیده که هر بار شدت تخریب آن بیشتر می شود، ممکن است نتواند ادامه درمان را طاقت بیاورد.

بنابراین، پس از 15 تا 20 جلسه درمانی، ممکن است درمان سرطان متوقف شود، زیرا خطرات جدی‌تری، سلامت بیمار را تهدید می‌کند. بهترین کار برای رفع عوارض جراحی بر لنف ادم، همراهی یک پزشک لنفوتراپیست با بیمار و همراهی دو درمان با هم است.

درمان عوارض حاصل از تاثیر درمان سرطان بر لنف ادم

در گام اول باید به یک پزشک لنفوتراپیست مجرب مراجعه نمود تا در همه قسمت های بدن معاینات لازم انجام گیرد؛ کشاله ران، زیر بغل، پستان و قفسه سینه اصلی ترین قسمت هایی هستند که غدد لنفاوی و اقع در آن ها باید مورد بررسی قرار گیرند. پزشک باید تمامی تغییرات بافتی یا فیبروزهای احتمالی را بررسی کرده و جزییات را یادداشت نماید.

این کار به لنفوتراپیست کمک می کند تا تنها قسمت های مجاز را ماساژ دهد و از دستکاری قسمت های آسیب دیده خودداری کند. بهتر است بدانید که در اغلب موارد، همزمانی درمان لنف ادم شامل ماساژهای تخصصی لنف ادم (MLD) با درمان های شیمی درمانی و رادیوتراپی، باعث می شود تا از اثرات سوء درمان های سرطان بر لنف ادم جلوگیری شود.

ماساژ لنف ادم و رفع عوارض جراحی سرطان

آیا برای رفع عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم باید غدد لنفاوی را به طور مستقیم ماساژ داد؟ به طور کلی، عمده عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم در نواحی ای است که تحت جراحی یا رادیوتراپی قرار گرفته اند؛ لازم است بدانید که برای رفع عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم، به هیچ عنوان نباید مناطق آسیب دیده مثل غدد لنفاوی منطقه جراحی شده را دستکاری کرد.

در اصل، مناطق سالم به کمک ماساژ تخصصی لنف ادم آماده می شوند تا مایع لنف از قسمت های آسیب دیده به این مناطق هدایت شود؛ جزییات این گونه روش های درمانی تنها باید زیر نظر یک پزشک لنفوتراپیست بررسی و تایید گردد.

درمان لنف ادم حین سرطان توسط پزشک لنفوتراپیست

به طور کلی، همراهی یک پزشک لنفوتراپیست با بیمار در حین انجام شیمی درمانی، به پیشرفت بهتر درمان و کاهش عوارض ناشی از آن کمک می کند؛ پزشک لنفوتراپیست در برخورد با آسیب های پوستی و یا فیبروزهای بافتی، بهترین تصمیم گیری را انجام می دهد. برای مثال، ممکن است لازم باشد مراقبت های پوستی شدید تری انجام گیرد و یا نحوه بستن بانداژ تغییر کند.

گاهی در اثر پیشرفت لنف ادم، شانه دچار محدودیت حرکتی خواهد شد؛ به گفته دکتر شهپر حقیقت، در چنین مواقعی پزشک لنفولوژیست باید به کمک تکنیک های تخصصی فیزیوتراپی، این محدودیت ها را برطرف نماید. این مساله برای افرادی که تحت درمان با رادیوتراپی قرار می گیرند، بسیار اهمیت خواهد داشت. زیرا محدودیت های حرکتی و افزایش حجم بافت، عملا مانع نتیجه بخشی درمان خواهند شد.

شدت لنف ادم ایجاد شده در افرادی که تحت جراحی قرار گرفته اند به وزن فرد، ظرافت عروق لنفاوی و وسعت جراحی بستگی خواهد داشت؛ دریافت درمان های غیراصولی نیز به شدت بر این مساله تاثیر گذار خواهد بود. بنابراین، به هیچ عنوان به افراد غیرحرفه ای که مدارک معتبر پزشکی نداشته و دوره های درمانی تخصصی را پشت سر نگذاشته اند، اعتماد نکنید. که تا حد ممکن از عوارض جراحی سرطان بر لنف ادم جلوگیری کنید.

اهمیت درمان همزمان لنف ادم و سرطان

انجام همزمان درمان لنف ادم با درمان‌های سرطان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا سرطان و روش‌های درمانی آن، هر دو می‌توانند تاثیر منفی بر سیستم لنفاوی داشته باشند و مشکلاتی همچون لنف ادم را تشدید کنند. به تعویق افتادن درمان لنف ادم می‌تواند به افزایش حجم فیبروز بافتی منجر شود؛ این مسئله نه تنها کارآیی درمان لنف ادم را کاهش می‌دهد، بلکه ممکن است در روند درمان سرطان نیز اختلال ایجاد کند. بنابراین، توصیه می‌شود که یک پزشک لنفوتراپیست معتبر از همان ابتدا در کنار بیمار باشد، تا بتواند ضمن کنترل عوارض ناشی از جراحی سرطان، روند بهبود سیستم لنفاوی را نیز تسهیل کند.

تحقیقات علمی نشان داده‌اند که ماساژ درمانی تخصصی لنف ادم، برخلاف تصورات اشتباه، نه تنها به انتشار بیماری منجر نمی‌شود بلکه با بهبود گردش مایع لنف، نقش مثبتی در تقویت سیستم ایمنی بدن نیز دارد. برای اجرای موثر این روش درمانی، لازم است که تمام قسمت‌های بدن، شامل کشاله ران، زیر بغل، قفسه سینه و تنه، تحت ماساژ حرفه‌ای و تخصصی توسط یک لنفوتراپیست مجرب قرار گیرند. این ماساژ جامع به هدایت بهتر مایع لنف به سمت قسمت‌های سالم بدن کمک کرده و باعث کاهش عوارض لنف ادم و بهبود وضعیت بیمار در طی درمان سرطان خواهد شد.

منبع: اینستاگرام  دکتر حقیقت