بسیاری از بیماران مبتلا به لنف‌ادم، به‌خصوص افرادی که تحت شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی قرار دارند، این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا انجام ماساژ لنفاوی در کنار درمان‌های سرطان بیخطر است یا می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. نگرانی اصلی آنها به موضوع تاثیر ماساژ لنف ادم بر انتشار سرطان برمی‌گردد، زیرا تصور می‌شود تحریک جریان لنف ممکن است حرکت سلول‌های سرطانی را تسهیل کند.
واقعیت این است که چنین دغدغه‌ای طبیعی و قابل درک است، چرا که هدف ماساژ لنفاوی کاهش ورم و بهبود گردش مایع لنف است. همین موضوع باعث می‌شود برخی بیماران تصور کنند این فرآیند احتمال انتشار سلول‌های سرطانی را افزایش می‌دهد، در حالی‌که شواهد علمی چنین ارتباط مستقیمی را تأیید نکرده است.
آیا ماساژ باعث انتشار سرطان و متاستاز می شود؟
چند دهه قبل، زمانی که درمان لنف‌ادم هنوز روش تازه‌ای محسوب می‌شد، این تصور وجود داشت که ماساژ لنفاوی می‌تواند جریان مایع لنف را افزایش داده و در نتیجه باعث گسترش سرطان در بدن شود. اما مطالعات علمی سال‌های اخیر نشان داده‌اند چنین باوری پایه و اساس علمی ندارد. تحقیقات متعدد بر روی انسان و حیوان ثابت کرده‌اند که تاثیر ماساژ بر انتشار سرطان برخلاف تصور گذشته، منفی نیست و این نوع ماساژ منجر به گسترش بیماری نمی‌شود.
برعکس، شواهد علمی حاکی از آن است که ماساژهای تخصصی لنفاوی (MLD یا Manual Lymph Drainage) مانند ماساژ لنف ادم دست و پا، می‌توانند با کاهش تورم، بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و تقویت عملکرد سیستم ایمنی، شرایط درمانی بیماران سرطانی را بهتر کنند. بنابراین، انجام ماساژ لنفاوی در کنار شیمی‌درمانی و رادیوتراپی نه تنها بیخطر است، بلکه می‌تواند اثرات حمایتی و مفید نیز داشته باشد.
بخشی از مقاله منتشر شده در سایت cancer.org در مورد تاثیر ماساژ بر متاستاز در ادامه برای شما آورده شده است:
Research shows that massage of muscle and soft tissue does not spread cancer cells. body-based practices on people having cancer treatments such as chemotherapy and surgery. These studies have shown that massage may reduce: pain, fatigue, nausea , anxiety and depression.
آیا ماساژ برای افراد مبتلا به سرطان بی خطر است؟
ماساژهای سبک و تخصصی لنفاوی، در صورتی که توسط درمانگر آموزش‌دیده انجام شوند، به‌طور کلی برای بیماران مبتلا به سرطان ایمن محسوب می‌شوند. تنها نکته مهم این است که ناحیه تومور یا محل تحت درمان مستقیم ماساژ داده نشود تا از فشار و آسیب احتمالی به بافت‌های حساس جلوگیری گردد.
نگرانی بسیاری از بیماران در مورد تاثیر ماساژ لنف ادم بر انتشار سرطان به این تصور برمی‌گردد که افزایش جریان مایع لنفاوی ممکن است سلول‌های سرطانی را در بدن جابه‌جا کند! در حالی‌که مطالعات معتبر نشان داده‌اند جریان لنف، چه در اثر حرکت طبیعی بدن و چه در اثر ماساژ، عامل گسترش سرطان نیست. در واقع، انتشار سرطان یا متاستاز به دلیل تغییرات ژنتیکی پیچیده در سلول‌ها و روندهای بیولوژیکی داخل بدن رخ می‌دهد، نه به علت ماساژ.
تحقیقات علمی حتی بیان می‌کنند که ماساژ لنفاوی، با کاهش ورم، بهبود گردش خون و لنف و افزایش آرامش جسمی و روانی، می‌تواند کیفیت زندگی بیماران سرطانی را ارتقا دهد. بنابراین، با رعایت اصول ایمنی و نظر پزشک معالج، انجام ماساژ لنفاوی در بیماران مبتلا به سرطان نه تنها خطرناک نیست، بلکه می‌تواند نقش حمایتی در روند درمان داشته باشد.
تاثیر ماساژ لنف ادم بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان
براساس گفته افراد مبتلا به سرطان گرفتن ماساژ علاوه بر بهبود علائم جسمانی، مزیت های زیر را برای آنها به همراه داشته است:
- احساس صحت عمومی و عضو جامعه بودن را در آنها ایجاد می‌کند
- به آنها کمک می‌کند آرامش یابند
- به آنها کمک می‌کند احساسات خود را در یک محیط غیررسمی و دوستانه به اشتراک بگذارند
- به آنها احساس مثبت‌تری نسبت به بدنشان می‌دهد
- امید مجددی را برایشان ایجاد می کند.
ماساژهای لنفاوی (MLD) در چه قسمت هایی انجام می شوند؟
در روش ماساژ لنفاوی یا MLD، هدف اصلی این است که مایع لنف از ناحیه مبتلا به سمت بخش‌های سالم بدن هدایت شود. به همین دلیل، درمانگر ابتدا تنه، زیربغل و کشاله‌ران در سمت سالم را ماساژ می‌دهد تا مسیر تخلیه آماده گردد. سپس مایع لنف از ناحیه درگیر به‌تدریج به سمت تنه و بخش‌های مرکزی بدن هدایت می‌شود. اگر این تخلیه اولیه انجام نشود، احتمال دارد بیمار با مشکلاتی مانند ادم پستان مواجه شود.
نکته مهم این است که چنین ماساژی نه تنها به بهبود تخلیه لنف کمک می‌کند، بلکه موجب نرم شدن بافت‌های اطراف محل جراحی و کاهش سفتی ناشی از بخیه می‌شود. بسیاری از بیماران نگران تاثیر ماساژ بر انتشار سرطان هستند، اما تحقیقات علمی نشان داده‌اند که این نوع ماساژ به‌درستی انجام‌شده، خطری از نظر گسترش سرطان ایجاد نمی‌کند و حتی می‌تواند در کاهش ورم و بهبود کیفیت زندگی بیماران موثر باشد.
نقاطی که نباید تحت ماساژهای لنفاوی قرار بگیرد
در روش تخلیه لنفاوی دستی (MLD)، ماساژ دادن تنه و بخش‌های مرکزی بدن کاملاً ایمن بوده و جای هیچ نگرانی ندارد. با این حال، محدودیت‌هایی وجود دارد که باید رعایت شوند. یکی از مهم‌ترین نکات این است که قسمت عمقی زیر بغل در سمت درگیر، که به آن Axillary apex گفته می‌شود، نباید ماساژ داده شود. دلیل آن این است که در این بخش تعداد بسیار کمی از غدد لنفاوی باقی مانده یا به‌طور کامل خارج شده‌اند و تحریک این ناحیه عملاً سودی برای تخلیه لنف ندارد.
بسیاری از بیماران تصور می‌کنند ماساژ ممکن است سلول‌های سرطانی را جابه‌جا کند، اما بر اساس شواهد علمی، تاثیر ماساژ لنف ادم بر انتشار سرطان منفی نیست و این نوع ماساژ به‌درستی انجام‌شده هیچ ارتباطی با متاستاز ندارد. در واقع، تمرکز ماساژ بر نواحی مجاز، نه تنها به بهبود تخلیه لنف کمک می‌کند، بلکه از بروز ورم و عوارضی مانند ادم پستان هم جلوگیری خواهد کرد.
نقش ماساژ در درمان های تکمیلی سرطان
ماساژ لنفاوی (MLD) به عنوان یکی از روش‌های تکمیلی در درمان سرطان می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند بهبودی داشته باشد. این نوع ماساژ، به ویژه در کنار شیمی‌درمانی و رادیوتراپی، تنها در صورتی که در مراکز معتبر و تحت نظارت متخصصان انجام شود، کاملاً ایمن و بیخطر است؛ در غیر اینصورت به هیچ عنوان و به صورت سرخود نباید انجام شود. همان طور که گفته شد، ام ال دی با هدایت مایع لنفاوی از نواحی درگیر به سمت تنه، نه تنها به کاهش تورم و احساس ناراحتی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی نیز منجر شود.
خوشبختانه امروزه نگرانی تاثیر ماساژ لنف ادم بر انتشار سرطان، به طور کامل از بین رفته و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که انجام MLD زیر نظر متخصص نه تنها باعث متاستاز یا گسترش سرطان نمی شود بلکه می‌تواند موجب کاهش تورم، بهبود حرکت اندام‌ها و ایجاد احساس راحتی بیشتر در بیمار می‌شود.
12 دیدگاه دربارهٔ «تاثیر ماساژ لنف ادم بر انتشار سرطان؛ آیا ماساژ باث انتشار سرطان می شود؟»
با درود..دختر من بعد از هشت جلسه شیمی درمانی از مچ پا به پایین بد جور پف کرده که قادر به راه رفتن نیست به دکتر هم مراجعه کردیم اکثراً می‌گویند این مشکل عادی است ولی متاسفانه بعد از دو هفته که از شیمی درمانی میگذرد هیچ فرقی نکرده…با روغن زیتون وپماد هم آنرا ماساژ داده ایم ولی تغیری در آن مشاهده نشده..آیا راه درمانی وجود دارد..
درود. حتما در اولین فرصت برای درمان مراجعه کنید.
من شیمی‌درمانی‌هام هنوز ادامه داره و تازه متوجه شدم دستم یه مقدار ورم کرده. راستش یکم می‌ترسم که ماساژ لنفاوی توی این شرایط باعث بدتر شدن اوضاع یا حتی پخش شدن سرطان بشه. واقعا انجام MLD توی دوران شیمی‌درمانی امنه؟
نرگس عزیز، نگرانی‌تون طبیعی هست. بر اساس تحقیقات علمی معتبر، ماساژ لنفاوی باعث پخش شدن سرطان نمی‌شود. برعکس، وقتی توسط متخصص انجام بشه، می‌تونه به کاهش ورم و حتی بهبود تحمل درمان‌های اصلی مثل شیمی‌درمانی کمک کنه. فقط مهمه که حتماً زیر نظر لنفوتراپیست مجرب باشه.
سلام دکتر، من بعد از جراحی غدد لنفاوی زیر بغل، الان مشکل لنف ادم دارم. تو مقاله خوندم که بعضی قسمت‌ها مثل زیر بغل نباید ماساژ داده بشن. میشه بگین اگه اون بخش ماساژ داده نشه، آیا درمان ناقص نمی‌مونه؟
آقای مرادی، سؤال خوبی پرسیدید. در روش MLD، هدف اصلی هدایت مایع لنف به سمت نواحی سالمه. ماساژ دادن عمق زیر بغل (Axillary apex) ضرورتی نداره چون غدد کمی در اون ناحیه باقی می‌مونه. بنابراین درمان کامل‌تر و ایمن‌تره اگر روی تنه و مسیرهای سالم تمرکز بشه.
یه نکته‌ای که برام مبهمه اینه که اگه ماساژ جریان لنف رو زیاد می‌کنه، چطور باعث پخش سلول سرطانی نمی‌شه؟ به نظرم منطقی میاد که حرکت بیشتر لنف، یعنی حرکت بیشتر سلول‌ها.
مینا جان، برداشت شما طبیعی هست. اما متاستاز سرطان به دلیل تغییرات ژنتیکی و پیچیده سلولی اتفاق می‌افته، نه به خاطر افزایش جریان لنف. مطالعات نشون داده جریان طبیعی بدن (مثل راه رفتن یا ورزش سبک) هم همین حرکت لنف رو ایجاد می‌کنه، و ماساژ تفاوتی از این نظر ایجاد نمی‌کنه.
سلام، من شنیدم بعضی از بیماران میگن بعد از ماساژ لنفاوی، درد و سفتی محل بخیه کمتر شده. این واقعیه یا بیشتر اثر روانیه؟
سمیرا جان، این موضوع واقعی و علمی هست. ماساژ لنفاوی با بهبود گردش خون و کاهش تجمع مایع، می‌تونه بافت‌های سفت اطراف محل جراحی رو نرم‌تر کنه. به همین دلیل احساس سبکی و کاهش درد کاملاً طبیعی و قابل انتظار هست.
دکتر یه سوال، آیا همه بیماران سرطانی می‌تونن ماساژ لنفاوی بگیرن یا مواردی هست که باید از این کار پرهیز بشه؟
آقای موسوی، در بیشتر بیماران ماساژ لنفاوی بیخطر و حتی مفیده. تنها در موارد خاص مثل وجود عفونت فعال، تب یا انجام ماساژ در محل دقیق تومور توصیه نمی‌شه. به همین خاطر بررسی وضعیت بیمار قبل از شروع درمان ضروریه.