ورم پستان پس از جراحی؛ دلایل و راهکارهای کاهش ورم سینه بعد از جراحی

 یکی از مشکلات شایعی که بسیاری از بانوان پس از ماستکتومی یا برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل تجربه می‌کنند، ورم پستان بعد از جراحی سرطان سینه است. این تورم معمولاً به‌دلیل اختلال در عملکرد سیستم لنفاوی ایجاد می‌شود؛ سیستمی که وظیفه تخلیه مایع اضافی و مواد زاید از بافت‌ها را بر عهده دارد. زمانی که بخشی از مسیرهای لنفاوی در حین جراحی آسیب می‌بیند یا برداشته می‌شود، مایع لنفاوی به‌درستی تخلیه نشده و در بافت زیرجلدی تجمع پیدا می‌کند؛ در نتیجه ناحیه سینه یا دیواره قفسه سینه متورم، سنگین و گاه دردناک می‌شود. این عارضه یکی از مهم ترین عوارض جراحی سرطان است که می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیمار ایجاد کند.

در فرآیند ماستکتومی کامل، حتی اگر تمام بافت پستان برداشته شود، ممکن است مقدار کمی از بافت زیرجلدی باقی بماند. این بافت باقی‌مانده در اثر انسداد لنفاوی یا بازگشت مایع لنفاوی دچار ادم (Edema) می‌شود. هرچند بروز این ورم معمولاً طبیعی و قابل کنترل است، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ی آغاز لنف‌ادم پستان باشد؛ شرایطی که نیاز به تشخیص زودهنگام و درمان تخصصی دارد. آگاهی از علت‌های دقیق، علائم هشداردهنده و روش‌های مؤثر درمان، نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت این عارضه و حفظ کیفیت زندگی بیمار دارد.

دلایل ورم پستان پس از جراحی سرطان

موارد مختلفی می تواند موجب ورم سینه و اطراف آن بعد از جراحی های درمانی یا زیبایی شود؛ اما عمده ترین دلایل بروز ورم پستان بعد پس از جراحی سرطان سینه، آسیب دیدن مسیرهای لنفاوی و درمان های تکمیلی همچون شیمی درمانی و رادوتراپی است که در ادمه به طور کامل، در مورد آنها صحبت خواهیم کرد.

نقش عدم گردش بافت در ورم پستان

گردش لنف نقش حیاتی در حفظ سلامت بافت‌های بدن دارد؛ مکانیسم گردش لنف به این شکل است که، مایع لنفاوی از اندام‌های محیطی مانند پستان، به سمت نواحی مرکزی بدن جریان پیدا می‌کند و سپس به ناحیه شکم تخلیه می‌شود. در نهایت، این مایع از عمق ناحیه ناف عبور کرده و وارد گردش خون می‌شود. هر گونه اختلال در این فرآیند، مانند انسداد یا کاهش جریان لنف، می‌تواند باعث تجمع مایعات و مواد زائد در بافت‌های پستان شود. این تجمع به ایجاد تورم و التهاب منجر می‌شود که یکی از عوامل اصلی بروز ورم پستان است.

آسیب دیدن مسیر های لنفاوی و ورم پستان

رادیو تراپی و ورم سینه پس از جراحی

هدف از رادیوتراپی بعد از عمل برداشتن پستان، از بین بردن و خارج کردن بقایای بافت سرطانی است؛ در رادیو تراپی بعد از عمل پستان، هنگامی که اشعه  به سمت سلول‌ های سرطانی هدف ‌گیری می‌ شود، همواره این امکان وجود دارد که به سلول های دیگر نیز آسیب برسد! بعد از انجام رادیوتراپی، برخی از نواحی پوستی، چروک می شود. حتی در بعضی موارد شاهد ورم این قسمت ها نیز خواهیم بود که علت آن آسیب عروق لنفاوی ناحیه و اختلال در مسیر هدایت مایع لنف از پستان خواهد بود. البته در حال حاضر دستگاه های با استاندارد علمی مناسب در کشور موجود است که، احتمال آسیب را به حداقل می رساند.

تکنسین ها و رادیو تراپیست های حرفه ای و مجرب با استفاده از تکنولوژی نوین، دوز اشعه را طوری تنظیم می کنند که حداقل آسیب به بافت طبیعی و حداکثر آن به بافت سرطانی برسد. در این صورت، نگرانی شما عزیزان تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کند؛ اما این نگرانی به طور کامل رفع نخواهد شد.

شیمی درمانی و ورم پستان

شیمی‌درمانی پس از جراحی سرطان سینه یا قبل از عمل نیز، می‌تواند به عروق لنفاوی آسیب برساند و توانایی آن‌ها را در تخلیه مایع لنفاوی از بافت‌ها کاهش دهد. برخی داروهای شیمی‌درمانی ممکن است عوارضی مانند التهاب یا انسداد در عروق لنفاوی ایجاد کنند، که منجر به تجمع لنف و بروز لنف ادم می‌شود.

چرا پیگیری ورم در قسمت پستان مهم است؟

اهمیت کنترل ورم پستان دو علت اصلی دارد؛ علت اول این است که اگر بافت پستان متورم و دردناک باشد، همانند یک مانع عمل کرده و مایعی که از دست به سمت تنه هدایت می شود، نمی تواند از پستان عبور کند و به تنه لنفاوی واقع در شکم بریزد. بعضی از افراد اظهار می دارند که ” دستم را به طور مداوم ماساژ می دهم، ولی درد رفع نمی شود”. در این گونه مواقع، معاینه دقیق وضعیت پستان ضروری است. اگر ورم پستان دارید حتما باید به پزشک لنفولوژیست مراجعه کنید.

مسئله دوم کیفیت زندگی فرد است. تصور کنید که فرد جراحی پستان انجام داده است و در طی جراحی، بخش محدودی از بافت برداشته شده است. حتی گاهی ممکن است در جراحی برداشتن کامل پستان، بخشی از عضله نیز خارج گردد. در این صورت ایجاد تورم و سنگینی در اندامی که ضعف عضلانی نیز دارد، برای بیمار خوشایند نخواهد بود و قطعا کیفیت زندگی وی را مختل می کند. بنابراین از بین بردن این ورم بسیار اهمیت دارد و باید با اقدامات مناسب درمانی تلاش کرد که  این تورم رفع گردد.^{www.mayoclinic.org}

بسیاری از بیمارانی که پس از جراحی پستان دچار ورم یا لنف‌ادم می‌شوند، از درد دست بعد از عمل سرطان سینه نیز شکایت دارند. این درد معمولاً ناشی از التهاب مسیرهای لنفاوی، کشش عضلات شانه و کاهش تحرک اندام فوقانی است. در واقع، وقتی گردش لنف در پستان و ناحیه زیر بغل مختل شود، احتمال انتقال تورم و احساس سنگینی به بازو هم افزایش می‌یابد. آشنایی با علل، روش‌های کاهش درد و تمرینات مناسب می‌تواند نقش مؤثری در بازگشت عملکرد طبیعی دست و پیشگیری از لنف‌ادم داشته باشد.

از بین رفتن تعادل بدن در ورم پستان

هنگامی که بافت پستان در جراحی ماستکتومی برداشته می شود، بدن تلاش می کند از عضلات پشتی و گردن کمک بگیرد تا بتواند تعادل سابق خود را حفظ کند؛ در واقع در جراحی های برداشتن یک پستان، بدن ما این هوشمندی را دارد که از عضلات دیگر کمک بگیرد تا ضعف عضلات منطقه را جبران کند. تصور کنید که این عضلات تلاش کنند تا جایگزین عضلات سابق شوند و در عین حال فرد ورم و درد هم داشته باشد! قطعا در این گونه موارد، بهم ریختن تعادل عضلانی و تورم منطقه باعث ایجاد حس ناخوشایند، درد و حساسیت لمسی در منطقه جراحی خواهد شد.

وضعیت ضد درد در ورم پستان

اکثر افرادی که به دلیل شکایت از درد و ورم پستان مراجعه می نمایند، در اثر درد و سنگینی، حالت خمیده ای پیدا می کنند. این افراد تلاش دارند تا برای جلوگیری از درد، بدن خودشان را جمع کنند که در اصطلاح پزشکی به آن پوزیشن ضد درد گفته می ‌شود. نتیجه این وضعیت و پوزیشن به هم خوردن شکل اسکلت خواهد بود.

 در واقع، وقتی به طور مداوم حالت بدن به گونه ای باشد که خود را جمع کنید، باعث می شود به مرور عضلات پشتی تقویت نشود و حالت خمیدگی، با احساس ضعف همراه گردد؛ در نهایت نیز دردهای اسکلتی روز به روز بیشتر و بیشتر خواهد شد.

هدف از لنفوتراپی پس از جراحی پستان

هدف اصلی ما در لنف تراپی بعد از درمان های اصلی سرطان پستان، در واقع از بین بردن آسیب های ایجاد شده در طی جراحی های ماستکتومی است. یک لنفوتراپیست قصد دارد با این کار عوارض ناشی از درمان های سرطان را رفع نموده و کیفیت زندگی بهتری را برای فرد فراهم نماید. بهتر است بدانید و باور داشته باشید که شما واقعا مشکلی ندارید و می توانید همان انسان قوی ثابت باشید؛ به شرط آن که تلاش کنید.

باور های غلط در لنف تراپی و کاهش ورم پستان

ورم پستان پس از جراحی سرطان سینه، نه‌تنها از نظر جسمی بلکه از نظر روحی و احساسی نیز چالش‌برانگیز است. بسیاری از بیماران برای کاهش ورم یا درد ناشی از لنف‌ادم، به توصیه‌های اشتباه یا باورهای نادرست متوسل می‌شوند؛ باورهایی که گاه می‌توانند روند بهبودی را کند کرده و حتی آسیب بیشتری به سیستم لنفاوی وارد کنند. آگاهی از این تصورات غلط و اصلاح آن‌ها، یکی از گام‌های مهم در مسیر درمان موفق و بازگشت اعتماد به نفس است. در ادامه، به چند مورد از رایج‌ترین باورهای اشتباه در زمینه لنف‌تراپی و کاهش ورم پستان اشاره می‌کنیم:

• قطع رابطه جنسی به‌دلیل ورم یا درد پستان؛ تصور اشتباهی است که تماس یا رابطه جنسی باعث تشدید درد می‌شود. در واقع ارتباط عاطفی و لمس ملایم می‌تواند به کاهش استرس و بهبود جریان لنف کمک کند.
• استفاده نکردن از سوتین به‌دلیل احساس فشار؛ پوشیدن سوتین مناسب، برخلاف تصور، به کاهش ورم و سنگینی پستان کمک می‌کند و باعث تعادل در عضلات شانه و قفسه سینه می‌شود.
• خودداری از ماساژ یا ورزش برای جلوگیری از افزایش ورم؛ ماساژ ملایم لنفاوی و تمرینات سبک تحت نظر درمانگر، باعث تخلیه مایع لنفی و کاهش تورم می‌شود، نه تشدید آن.

ورم سینه و استفاده از سوتین بعد از جراحی

بافت پستان، بافتی است که از بدن به سمت خارج کشیده شده است؛ به این معنی که تحت تاثیر جاذبه زمین قرار دارد. بنابراین وقتی یک خانم سوتین نپوشد، سینه ها به سمت زمین کشیده می شوند و ورم پستان نیز بیشتر می گردد. خاطرتان باشد، اولین قدم در پیشگیری از ایجاد ورم بعد از جراحی پستان استفاده از سوتین مناسب است.

معمولا بعد از جراحی، متخصصین استفاده از سوتین های مخصوص را پیشنهاد می کنند؛ اما بعد از مدتی و در صورت نیاز به رادیوتراپی باید سوتین را کنار گذاشت. البته در حین شیمی درمانی استفاده از سینه بند، مشکلی ایجاد نمی کند و باید از آن استفاده کنید. از حدود ۱۰ تا ۱۲ روز بعد از عمل برداشتن بافت سرطانی سینه، زمانی که  جای ورم بهتر شد می توانید به سراغ سوتین های معمولی بروید.

محدودیت نپوشیدن سوتین در دوره رادیو تراپی

دوره رادیوتراپی پس از جراحی سرطان سینه، مرحله‌ای حساس از روند درمان است. در این زمان، پوست ناحیه سینه ممکن است خشک، تحریک‌پذیر یا دچار قرمزی و سوختگی سطحی شود. به همین دلیل، مراقبت از پوست و پرهیز از فشار یا اصطکاک اضافی اهمیت زیادی دارد. یکی از نکات مهم در این دوره، رعایت محدودیت‌های مربوط به پوشیدن سوتین است تا روند ترمیم پوست سریع‌تر و بدون عارضه پیش برود.

سوتین های طبی

سوتین‌هایی با بندهای پهن و قسمت‌های جانبی عریض، گزینه‌های مناسبی به شمار می‌روند. استفاده از سوتین‌های فنردار به دلیل اینکه ممکن است مسیر تخلیه لنف را مسدود کند، توصیه نمی‌شود؛ بنابراین، بهتر است به جای آن‌ها از سوتین‌های بدون فنر استفاده کنید. همچنین، نیم‌تنه‌های طبی یا معمولی گزینه بهتری هستند، زیرا به راحتی می‌توان آن‌ها را حتی روی باند نیز پوشید و به بدن فشار کمتری وارد می‌کنند.

ابزار های بند سوتین

ابزارهای خاصی با جنس سیلیکونی وجود دارند که روی بند سوتین قرار می‌گیرند و آن را پهن‌تر می‌کنند. این ابزار با قیمت کمی در دسترس است و در صورت خرید سوتین نامناسب، می‌توانید با مشورت پزشک از آن برای اصلاح مشکل استفاده کنید. به این ترتیب، نیازی به خرید مجدد سوتین نخواهید داشت و از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌شود.

استفاده از کرم های ویژه پس از رادیوتراپی

معمولا متخصصین بعد از رادیوتراپی کرم های مخصوصی را تجویز می نمایند، که به رفع سریع تر التهاب پستان کمک می کنند؛ این کرم ها باید بسیار آرام بر سطح پوست مالیده شوند تا گردش لنفاوی پوست را بهبود ببخشند. از سوی دیگر، وقتی این کرم ها به آرامی بر روی سطح آسیب دیده مالیده شوند، ماساژ سطحی نیز انجام می گیرد و این کار در بهبود گردش لنفاوی موثر است؛ البته این ماساژ باید به نوعی باشد که اصلا به پستان فشاری وارد نگردد!

ورم پستان در صورت برداشت کامل بافت پستان

اگر بافت پستان به طور کامل برداشته شود، آیا همچنان احتمال ایجاد ورم وجود دارد؟ پاسخ این سوال مثبت است: “بله، همچنان ممکن است ورم پستان ایجاد شود!” در واقع، پوست از بافت‌های مختلفی مانند لایه‌های جلدی، چربی و بخشی از عضلات تشکیل شده است. حتی پس از برداشتن کامل بافت پستان، مقداری از این بافت‌ها باقی می‌ماند و مایع لنفاوی می‌تواند در زیر همین پوست تجمع پیدا کند.

خوشبختانه امروزه می توان با ابزارهای مختلفی که شرکت های تجهیزات پزشکی در اختیار پزشکان و متخصصان لنفولوژیست قرار می دهند، ورم سینه را درمان کرد. از این رو ما همیشه قدران این شرکت ها هستیم که در دوره سخت  لنفوتراپی ما را تنها نگذاشتند.

اسکار جراحی پستان و ورم پستان

تصور کنید یک اسکار جراحی (خط برش) روی بافت پستان وجود داشته باشد که آن هم، جریان لنف را مسدود کند! در چنین شرایطی، پستان معمولا شروع به ورم کردن می کند. درواقع یکی از دلایل اصلی ورم پستان می‌تواند برش‌های جراحی یا محل نمونه‌برداری باشد. برای کاهش این ورم، می‌توانید به آرامی ناحیه اطراف اسکار را ماساژ دهید تا نرم‌تر شود و جریان لنف بهبود پیدا کند. ماساژ قسمت بالای پستان باید به سمت سرشانه و قسمت پایین به سمت شکم انجام شود. بنابراین،

روش های از بین بردن ورم پستان

ورم پستان پس از جراحی سرطان سینه یکی از شایع‌ترین عوارضی است که می‌تواند به‌دلیل اختلال در تخلیه مایع لنفاوی ایجاد شود. این وضعیت اگر به‌موقع کنترل نشود، ممکن است به لنف‌ادم مزمن تبدیل گردد. خوشبختانه با رعایت اصول درمانی و انجام روش‌های مؤثر در خانه یا تحت نظر درمانگر لنف‌ادم، می‌توان تورم را تا حد زیادی کاهش داد و از بازگشت آن جلوگیری کرد. در ادامه با چند روش کاربردی و ایمن برای کاهش و از بین بردن ورم پستان آشنا می‌شویم:

ماساژ منظم پستان

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کاهش ورم، انجام ماساژ روزانه پستان است. این ماساژ باید با حرکات ملایم و در جهت تخلیه مایع لنفاوی انجام شود. البته در طول دوره رادیوتراپی، انجام ماساژ ممنوع است و بهتر است در این مدت از ورزش‌های سبک لنفوتراپی برای حفظ جریان لنف استفاده شود.

استفاده از پروتز مناسب

در افرادی که بخشی از بافت پستان برداشته شده است، ممکن است چروکیدگی یا عدم تعادل در بدن ایجاد شود. استفاده از پروتزهای استاندارد پزشکی می‌تواند به حفظ تعادل بدن و کاهش فشار در ناحیه عمل‌شده کمک کند. پروتزهای تزئینی یا بافتنی تأثیری در درمان ورم ندارند و فقط نقش ظاهری دارند.

بانداژ درمانی (فشار درمانی)

بانداژ یکی از روش‌های تخصصی کاهش ورم سینه است که توسط لنفوتراپیست آموزش‌دیده انجام می‌شود. در این روش، از پدها و باندهای مخصوص برای اعمال فشار یکنواخت روی ناحیه ورم‌کرده استفاده می‌شود تا مایع لنفاوی به سمت مسیرهای سالم هدایت شود. بانداژ صحیح می‌تواند به کاهش درد، التهاب و سنگینی پستان کمک کند، اما انجام نادرست آن ممکن است باعث انسداد مسیر لنفاوی شود؛ بنابراین آموزش حرفه‌ای پیش از انجام در منزل ضروری است.

به گفته سایت mayoclinic، تقریباً ۲۰ تا ۴۰ درصد از بیمارانی که تحت جراحی‌های مرتبط با سرطان سینه قرار می‌گیرند و غدد لنفاوی آن‌ها برداشته می‌شود، به لنف ادم مبتلا می‌شوند. اگرچه لنف ادم به عنوان یک بیماری مزمن در نظر گرفته می‌شود اما با تشخیص زودهنگام و مداخلات مناسب، از جمله فیزیوتراپی، استفاده از لباس‌های فشاری و گاهی گزینه‌های جراحی مانند بای‌پس لنف‌وریدی، می توان بهبودی قابل توجهی به دست آورد و کیفیت زندگی خود را مدیریت کرد.

تشخیص ورم بافت پستان پس از جراحی

وقتی ورم پستان اتفاق می افتد،  ظاهر سینه همانند پوست پرتقال می‌ شود و حالت چروک پیدا کرده و دانه های خاصی بر روی آن ظاهر می گردد؛ به طوری که در هنگام تماس، در محل فشار گودی باقی می ماند. بنابراین، در صورت ورم بافت پستان باید فورا به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص ورم بافت در اسرع وقت آن را درمان کند.

درد ورم بافت پستان بسیار زیاد است؛ ولی از بین بردن آن به راحتی انجام می پذیرد! وقتی با کمترین هزینه ممکن می توانید اقدام به از بین بردن آن کنید، نباید از این کار سر باز بزنید. دکتر شهپر حقیقت یکی از بهترین لنفوتراپیست های تهران هستند که شما عزیزان با مراجعه به ایشان می توانید تا حد زیادی از بهبود ورم پستان خود بعد از عمل جراحی منطقه  اطمینان حاصل نمایید.