ارتباط تغذیه سالم و لنف ادم؛ سوالات رایج درباره رژیم غذایی در لنف‌ادم

ارتباط تغذیه سالم و لنف ادم : تغذیه یکی از اجزای اصلی در مدیریت بیماری های عروقی از جمله لنف ادم است. در واقع، به موازات درمان لنف ادم، کنترل وزن و داشتن یک  رژیم ضد التهاب دو جزء لازم در کنترل لنف ادم اولیه و ثانویه هستند. اضافه وزن و چاقی از فاکتورهای مهم در شروع لنف ادم به خصوص در بیماران پس از جراحی سرطان است؛ از طرف دیگر نتایج درمان لنف ادم به شدت با تغییرات وزنی و اضافه وزن ارتباط داشته و چاقی اثر سوئی در روند درمانی این افراد می گذارد.

تغذیه سالم به همراه فعالیت فیزیکی و ورزش مناسب لنف ادم همچون پیاده روی، شنا، یوگا و…، دو عامل اصلی در کنترل وزن و دستیابی به وزن نرمال هستند؛ نتایج مطالعات حاکی از آنست که کاهش وزن اضافه در کاهش ادم و نیز کاهش نشانه های آن مؤثر می باشد. از طرفی، تغذیه سالم و کنترل شده از نظر تمامی درشت مغذی ها  و ریز مغذی ها  موجب کنترل پاسخ هورمونیمی گردد، که به نوبه خود منجر به کاهش قابل توجه التهاب سلولی و در نتیجه بهبود ادم می شود.

مواد غذایی مفید برای بیماران دچار لنف ادم شامل چه چیزهایی می باشد؟

رعایت اصول تغذیه سالم می‌تواند نقش مؤثری در کنترل و کاهش علائم لنف‌ادم داشته باشد. از جمله خوراکی‌های مفید برای بیماران مبتلا به لنف ادم، که خاصیت ضد‌ ادم و ضد التهابی دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. میوه‌ها و سبزیجات تازه
2. روغن زیتون
3. آجیل خام
4. ماهی و مواد غذایی تخمیری مانند لبنیات پروبیوتیکی

در این میان، نقش پروبیوتیک‌ها پررنگ‌تر است! مطالعات مختلف نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها علاوه بر بهبود سلامت روده، می‌توانند به تنظیم التهاب‌های مزمن و مدیریت بهتر مایعات بدن کمک کنند. به همین دلیل، موضوع تأثیر پروبیوتیک‌ها در کاهش لنف ادم به عنوان یک رویکرد نوین در تغذیه درمانی مورد توجه متخصصان قرار گرفته است و گنجاندن منابع پروبیوتیکی در رژیم روزانه بیماران می‌تواند بخشی از راهکارهای موثر برای کنترل این عارضه باشد.

جدول غذاهای مفید برای بیمارن مبتلا به لنف ادم:

هرچند تغذیه متعادل و ضدالتهابی نقش اساسی در کنترل ورم لنفاوی دارد، اما در برخی موارد، تأمین تمام نیازهای بدن تنها از طریق غذا ممکن نیست. در این شرایط، بهره‌گیری آگاهانه از مکمل‌های مفید برای لنف ادم می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم لنفاوی، کاهش التهاب‌های مزمن و افزایش انرژی سلولی کمک کند. مکمل‌هایی مانند امگا ۳، ویتامین C، D و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، با اثر بر مسیرهای التهابی و گردش مایعات، مکمل مناسبی برای رژیم غذایی ضدالتهاب محسوب می‌شوند.

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به لنف ادم باید چگونه باشد؟

با توجه به اینکه لنف ادم نشان دهنده وجود حالت التهابی مزمن در ماتریکس خارج سلولی می باشد، نیازمند تغذیه ایست که علاوه بر دارا بودن کالری متعادل و تنظیم کننده وزن فرد، توانایی کاهش التهاب را نیز داشته باشد. از این رو داشتن یک رژیم غذایی ضد التهاب برای لنف ادم، با ویژگی‌های زیر بسیار ضروری است:

• کم کردن مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند قند، شیرینی‌ها و نان‌های صنعتی.
• انتخاب درست و متعادل چربی‌ها؛ استفاده بیشتر از چربی‌های مفید (مثل روغن زیتون و آووکادو) و پرهیز از چربی‌های مضر.
• افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه برای تأمین فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری.
• گنجاندن مواد غذایی با خاصیت ضدالتهابی مثل ماهی‌های چرب، مغزها و دانه‌ها در رژیم روزانه

این رژیم غذایی بایستی زیر نظر متخصص تغذیه تنظیم و توسط فرد اجرا گردد تا فرد بیمار از مزایای آن بهره مند شود.

آیا بیماران مبتلا به لنف ادم نباید پروتئین مصرف نمایند؟

خیر، یکی از نکات مهم ارتباط تغذیه سالم و لنف ادم ، مصرف کافی پروتئین است‌؛ دریافت پروتئین از غذا لزوما به معنای وجود پروتئین اضافی در مایع بین سلولی نیست، لذا دریافت پروتئین کافی به منظور دریافت اسید آمینه های ضروری در این بیماران الزامی است. افراد مبتلا به لنف ادم می‌توانند، پروتئین مورد نیاز خود را، از منابعی همچون گوشت سفید ارگانیک، ماهی های کوچک، گوشت های غیر فرآوری شده و … تآمین گردد. میزان نیاز به پروتئین و تنوع دریافت آن برای هر فرد باید توسط متخصص تغذیه و بر اساس شرایط پزشکی آن ها تعیین شود.

چرا مصرف قهوه و الکل می تواند برای بیماران لنف ادم مضر باشد؟

به طور کلی، حفظ هیدراتاسیون یا همان تعادل آب بدن در بیماران مبتلا به لنف‌ادم نقش بسیار مهمی در تنظیم مایعات بافتی دارد. نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و الکل دارای خاصیت دیورتیک (ادرارآور) خفیف تا متوسط هستند و با افزایش حجم ادرار می‌توانند باعث افزایش غلظت پروتئین در مایع بین‌سلولی شده و در نهایت به تشدید ادم منجر شوند. علاوه بر این، این مواد می‌توانند باعث گشاد شدن عروق لنفاوی و در نتیجه افزایش تورم گردند. از این رو توصیه می‌شود مصرف آن‌ها به طور مستمر در رژیم غذایی افراد مبتلا به لنف‌ادم گنجانده نشود.

آیا بین مصرف نمک و ادم ارتباطی وجود دارد؟

پاسخ مثبت است. دریافت بیش از حد سدیم باعث می‌شود بدن تمایل بیشتری به نگهداری آب در عروق خونی داشته باشد. این امر نه‌تنها موجب افزایش فشار شریانی می‌شود، بلکه می‌تواند تعادل عملکرد عروق لنفاوی را نیز مختل کرده و به تشدید تورم یا ادم منجر گردد. به همین دلیل، یکی از توصیه‌های مهم در مدیریت و کنترل لنف‌ادم، کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی روزانه است.

مواد غذایی بسیاری وجود دارند که به‌طور پنهان حاوی مقادیر بالای سدیم هستند. از جمله این موارد می‌توان به غذاهای کنسروی، خوراکی‌های آماده و نیمه‌آماده، انواع فست‌فود، سوسیس و کالباس، تنقلات شور مانند چیپس و پفک و حتی برخی از نان‌ها اشاره کرد. مصرف مکرر این مواد غذایی می‌تواند باعث تجمع مایع در بافت‌ها و تشدید علائم لنف‌ادم شود. بنابراین، توصیه می‌شود بیماران تا حد امکان به سمت غذاهای تازه و خانگی بروند و برای طعم‌دار کردن غذاها از سبزی‌ها و ادویه‌های طبیعی به جای نمک استفاده کنند.

چرا مصرف میوه و سبزی در بیماران مبتلا به لنف‌ادم اهمیت دارد؟

فیبری که در میوه ها و سبزیجات یافت می شود (به عنوان مثال اینولین) توسط باکتری های مفید موجود در روده کوچک و بزرگ به سرعت تخمیر شده و منجر به تشکیل اسیدهای چرب کوتاه زنجیر همانند بوتیرات، استات و پروپریونات می شود که نقش ضدالتهابی قابل توجهی در بیماری های التهابی دارند. بنابراین  در ارتباط تغذیه سالم و لنف ادم لازم است این بیماران به میزان کافی از این گروه غذایی در رژیم غذایی خود بهره ببرند.

بیماران مبتلا به لنف‌ادم چگونه باید کربوهیدرات مصرف کنند؟

ارتباط بین تغذیه سالم و کنترل لنف‌ادم بسیار قابل توجه است. یکی از اصول مهم در این زمینه، پیروی از یک رژیم غذایی ضدالتهابی است که می‌تواند در کاهش تورم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مؤثر باشد. در این نوع رژیم، کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده اهمیت ویژه‌ای دارد. موادی مانند نان سفید، برنج سفید و شیرینی‌های صنعتی باعث افزایش التهاب و تجمع مایعات در بدن می‌شوند و بهتر است مصرف آن‌ها محدود گردد.

در مقابل، جایگزین‌های سالم‌تری وجود دارند که می‌توانند به تنظیم بهتر سطح انرژی و کنترل التهاب کمک کنند، از جمله:

• نان‌های سبوس‌دار به جای نان سفید
• برنج قهوه‌ای یا برنج‌های حاوی سبوس
• کینوا و سایر غلات کامل
• حبوبات و منابع فیبری طبیعی

البته میزان نیاز هر فرد به کربوهیدرات‌ها مانند سایر گروه‌های غذایی باید توسط متخصص تغذیه تعیین شود تا رژیم غذایی متناسب با شرایط جسمی و شدت لنف‌ادم فرد طراحی گردد.^{fa.wikipedia.org}

چرا کاهش وزن برای افراد چاق مبتلا به لنف‌ادم ضروری است؟

سیستم لنفاوی به تنهایی سیستم پمپاژ ندارد و عملکرد آن به حرکت منظم و تنفس عمیق نیاز دارد. در صورتی که بدن دارای اضافه وزن و چربی زیادی باشد، به عروق خونی بیشتری برای خونرسانی به بافت ها، نیاز است؛ در این صورت حجم بیشتری از خون و لنف در جریان بوده و به سیستم لنفاوی فشار وارد می شود. علاوه بر این، چربی اضافه سبب اختلال در عملکرد طبیعی عروق لنفاوی خواهد شد! بنابراین این افراد باید با یک رژیم غذایی سالم و فعالیت فیزیکی منظم وزن خود را کنترل کرده و از این طریق منجر به بهبود عملکرد عروق لنفاوی خود گردند.

در چه صورت دارای اضافه وزن هستیم؟

در صورتی که BMI (شاخص توده بدنی) بین 29.9-25 باشد دارای اضافه وزن هستید و BMI 30 و بالاتر نشان دهنده چاقی است. برای محاسبه  BMI خود می‌توانید به صورت زیر عمل کنید:

برای محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) ابتدا باید وزن خود را به کیلوگرم و قد خود را به متر داشته باشید. روش محاسبه BMI بسیار ساده است؛ ابتدا قد خود را در خودش ضرب کنید و سپس وزن خود را بر حاصل تقسیم نمایید.

فرمول BMI به صورت زیر است:

BMI = وزن / (قد × قد)

در صورتی که شاخص توده بدنی شما بالاتر از 25 باشد، حتما باید توسط راهنمایی و زیر نظر مشاورین تغذیه و یک رژیم غذایی اصولی وزن خود را کاهش دهید و به هیچ وجه جهت کاهش وزن خود به دنبال برنامه های غذایی غیر استاندارد و تنظیم شده توسط افراد غیر متخصص نروید.

دکتر شهپر حقیقت، لنفولوژیست و اپیدمیولوژیست، آماده پذیرش و درمان بیماران مبتلا به لنف ادم در کلینیک خود در تهران هستند.

تهیه و ترجمه : فهیمه حسین زاره-کارشناس ارشد تغذیه و مشاور تغذیه کلینیک پویا