کاربرد طب سنتی در درمان لنف ادم ؛ گیاهان دارویی، طب سوزنی و زالو درمانی

در عصر حاضر و سال 2025، با گسترش علوم پزشکی و افزایش توجه به رویکردهای درمانی متنوع، کاربرد طب سنتی در درمان لنف ادم یکی از مهم ترین سوالاتی است که ممکن است برای افراد مبتلا به لنف ادم پیش آید! امروزه، طب سنتی به عنوان یک رشته تخصصی توسعه یافته است. متخصصان این حوزه تلاش‌های گسترده‌ای را برای یافتن شواهد علمی مبنی بر اثربخشی طب سنتی در درمان انواع بیماری‌ها انجام می‌دهند. اما سؤال اصلی این است که در مورد لنف ادم، این رویکرد درمانی آیا موثر است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: همانطور که در حال حاضر درمان لنف ادم با دارو هنوز جای ابهام دارد، هیچ روش طب سنتی‌ای به‌طور علمی و رسمی برای درمان لنف ادم تأیید نشده است!بسیاری از روش‌های سنتی مانند زالو درمانی، حجامت یا بادکش نه تنها فایده‌ای ندارند، بلکه می‌توانند وضعیت را بدتر کرده، باعث عفونت، خونریزی یا آسیب جدی به بافت لنفاوی شوند. البته روش‌های کم‌خطرتر، مانند استفاده از روغن‌هایی با طبع گرم مثل روغن سیاهدانه یا بابونه برای ماساژ، مانعی ندارد. گرچه هنوز اثربخشی این روغن‌ها در درمان لنف ادم به‌طور علمی ثابت نشده، اما در صورت اجرای صحیح ماساژ توسط فرد متخصص و آموزش‌دیده، احتمال بروز مشکل چندان بالا نیست.

آیا طب سنتی در درمان لنف ادم موثر است ؟

بیماری لنف ادم یکی از اختلالات مزمن و کمتر شناخته‌شده سیستم لنفاوی است که تاکنون درمان قطعی و مشخصی برای آن معرفی نشده است. از سوی دیگر، جزئیات و عملکرد دقیق بسیاری از روش‌های طب سنتی نیز هنوز برای جامعه علمی کاملاً روشن نیست. با در نظر گرفتن این موارد، می‌توان نتیجه گرفت که درمان لنف ادم در طب سنتی بدون داشتن پشتوانه علمی معتبر، تصمیمی منطقی و ایمن نخواهد بود.

مطالعات متعددی که در زمینه بررسی نقش طب سنتی در درمان این بیماری انجام شده، همگی بر ضرورت انجام تحقیقات بالینی و دقیق‌تر تأکید دارند. چرا که اثربخشی روش‌های طب سنتی بسته به شرایط جسمی، مزاج و پاسخ بدن هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین، دستیابی به یک پروتکل درمانی مشخص در این حوزه همچنان چالش‌برانگیز است. در مجموع، درمان لنف ادم در طب سنتی در حال حاضر نمی‌تواند به‌عنوان روش قطعی یا جایگزین درمان‌های پزشکی در نظر گرفته شود، اما ممکن است در موارد خاص، به‌عنوان یک رویکرد مکمل در کنار درمان‌های علمی و استاندارد، آن‌هم تحت نظر متخصصین، مورد بررسی قرار گیرد.

ویدیو دکتر حقیقت در مورد طب سنتی و لنف ادم

بررسی روش های مختلف طب سنتی برای درمان لنف ادم

همانطور که می‌دانید، لنف ادم نه‌تنها عملکرد حرکتی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بلکه سلامت پوست ناحیه آسیب‌دیده را نیز تهدید می‌کند! در بررسی درمان لنف ادم در طب سنتی باید به ماهیت حساس این بیماری توجه داشت؛ چرا که هرگونه مداخله ناآگاهانه می‌تواند عوارض جدی به‌همراه داشته باشد.

به‌طور کلی روش‌های طب سنتی در درمان لنف ادم  به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند که د رجدول زیر مشخص شده است:

در ادامه، هر یک از این روش‌ها را با نگاه علمی و دقیق بررسی خواهیم کرد تا مزایا، محدودیت‌ها و خطرات احتمالی آن‌ها را بهتر بشناسید.

تاثیر مداخلات مستقیم طب سنتی در درمان لنف ادم

تجمع مایع لنف در یک عضو و ایجاد ورم لنفاوی در آن، منجر به افزایش حجم بافت آسیب دیده می شود؛ در چنین شرایطی ممکن است افراد به این نتیجه برسند که می توان به کمک روش های طب سنتی، به طور مستقیم بافت را دستکاری کرده و مایع لنف را استخراج کنند! تصور این افراد این است که با خارج کردن مایع لنفی می توان به بافتی عادی و سالم رسید. برخی از روش هایی که ممکن است در این راستا مورد استفاده قرار گیرند عبارت اند از:

1. زالو درمانی
2. حجامت کردن
3. بادکش کردن
4. انجام طب سوزنی

عوارض درمان لنف ادم با زالو درمانی

متأسفانه، برخی روش‌های طب سنتی مانند زالو درمانی، که گاهی برای درمان لنف ادم پیشنهاد می‌شوند، نه تنها مؤثر نیستند، بلکه می‌توانند به شدت مضر و آسیب زننده باشند! این روش‌ها می‌توانند آسیب‌های جدی به پوست وارد کنند و عوارض مختلفی در پی داشته باشند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

• احتمال بروز عفونت باکتریایی پس از زالو درمانی؛ درمان لنف ادم با زالو درمانی می تواند منجر به بروز عفونت های باکتریایی شود؛ البته این مساله بیشتر در محیط های غیراستریل بروز می کند. از خطرات این وضعیت هم می توان به مقاومت باکتری ها نسبت به دارو اشاره کرد.
• عدم بسته شدن زخم حاصل از زالو درمانی؛ یکی از مشکلات رایج پس از زالو درمانی، باز ماندن محل گزش و تداوم خونریزی، مخصوصا در افرادی است که اولین بار زالو درمانی را تجربه می‌کنند. اگر خونریزی به‌موقع کنترل نشود، می‌تواند موجب عفونت، ضعف یا نیاز به مراقبت پزشکی باشد.
• احتمال از دست دادن غیرضروری خون؛ یکی دیگر از مشکلات تمایل زالو به حرکت بر روی پوست است! در واقع، زالوها معمولا به سمت جاهای دیگر بدن که به درمان نیاز ندارند، حرکت می‌کنند؛ به این ترتیب، با مکیدن خون از این نواحی، منجر به از دست دادن خون غیرضروری خواهند شد.
• حساسیت بیمار به بزاق زالوها؛ برخی افراد ممکن است به بزاق زالو حساسیت داشته باشند، این یعنی فرد پس از انجام زالو درمانی برای اولین بار متوجه حساست خود می‌شود، در صورت بروز حساسیت، این روش درمانی نباید برای فرد بیمار تکرار شود.

برای افراد مبتلا به لنف ادم، حفظ سلامت پوست از اهمیت بالایی برخوردار است. هرگونه آسیب به پوست می‌تواند خطر عفونت را افزایش داده و وضعیت لنف ادم را وخیم‌تر کند. بنابراین، استفاده از روش‌هایی مانند حجامت، زالو درمانی یا بادکش در اندام‌های مبتلا به لنف ادم یا حتی اندام‌هایی که در معرض خطر ابتلا به لنف ادم هستند، به شدت ممنوع است.

توصیه اکید متخصصان این است که از هرگونه خونریزی در نواحی مربوط به لنف ادم جلوگیری شود؛ درحالی که، در روش‌هایی مانند زالو درمانی، بافت زیر پوست و مسیرهای لنفاوی به شدت آسیب می‌بینند. این آسیب‌ها  می‌توانند با اختلال در مسیرهای گردش مایع لنف، وضعیت لنف ادم را بدتر کرده و زمینه را برای گسترش بیماری فراهم کنند.

تاثیر طب سوزنی برای درمان لنف ادم

اگرچه ممکن است طب سوزنی در برخی موارد تاثیرات پراکنده‌ای داشته باشد، اما تحقیقات نشان می‌دهند که این روش فقط زمانی مجاز است که بیمار از روش‌های دیگر نتیجه نگرفته باشد و طب سوزنی در مناطقی خارج از منطقه مبتلا به لنف ادم انجام شود! به طور کلی، طب سوزنی هنوز به عنوان روش درمان لنف ادم شناخته نشده و در مرحله تحقیقات بالینی قرار دارد. از آنجاییکه یکی از مهم ترین اهداف متخصصین لنفولوژیست جلوگیری از بروز آسیب‌ها در لنف ادم است، لذا این گونه مداخلات طب سنتی برای اندام‌هایی که دچار لنف ادم هستند یا احتمال ایجاد لنف ادم در آنها وجود دارد، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و حتی می‌تواند خطرناک باشد!

بر اساس بررسی سیستماتیک Zhang و همکاران (2021) که شامل 13 مطالعه و بیش از 600 بیمار بود، طب سوزنی تنها در برخی موارد کاهش خفیفی در حجم لنف ادم نشان داد، اما تفاوت آماری معناداری نسبت به گروه کنترل نداشت. همچنین، در 7% از بیماران، عوارضی مانند درد، کبودی یا تشدید تورم مشاهده شد.

مطالعه دیگری از Liao و همکاران (2019) روی بیماران لنف ادم نشان داد اثر طب سوزنی مشابه پلاسبو (دارونما) بوده و تأثیر درمانی قابل‌توجهی نداشته است. در مجموع، شواهد علمی فعلی اثربخشی قطعی طب سنتی را در درمان لنف ادم تأیید نمی‌کنند و حتی در مواردی، احتمال بروز عوارض وجود دارد. بنابراین استفاده از این روش‌ها باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود.^{Effects of Acupuncture}

درمان لنف ادم با ماساژ در طب سنتی

در بحث کاربرد طب سنتی در درمان لنف ادم، ممکن است استفاده از داروهای گیاهی و یا انواع ماساژ به افراد توصیه شود. لازم است بدانید که روش ماساژ درمانی برای بهبود لنف ادم یا Manual Lymph Drainage (MLD)، نوعی ماساژ درمانی تخصصی است که به تایید انجمن بین المللی لنفولوژی در دنیا رسیده است. این یعنی هیچ روش ماساژ دیگری نباید برای درمان لنف ادم به کار رود! بنابراین، استفاده از انواع روش های ماساژ درمانی در طب سنتی که منجر به اعمال فشار شدید به بافت آسیب دیده می شود، می تواند بسیار آسیب زا باشد.

درمان لنف ادم با گیاهان دارویی در طب سنتی

در حال حاضر در دنیا هیچ دارویی برای درمان لنف ادم مورد تائید قرار نگرفته است! بنابراین وقتی  بر اساس پزشکی مدرن و پیشرفته هنوز ماده موثره درمان لنف ادم معرفی نشده است، چگونه میتوان انتظار داشت طب سنتی و ناشناخته های فراوان اثربخشی مواد موجود در اجزای گیاهان بعنوان مبنایی در درمان لنف ادم قرار گیرند!

لذا درحال حاضر بر اساس شواهد علمی موجود هیچگونه داروی خوراکی، تزریقی یا پمادهای موضعی طب سنتی برای درمان لنف ادم قابل توصیه نمی باشند. لذا در صورتیکه جهت درمان لنف ادم راهکارهای دارویی و خوراکی بر مبنای طب سنتی به شما پیشنهاد شد، بهتر است قبل از پذیرش چنین درمانی از مبنای علمی آن سوال کنید و در منابع علمی معتبر از وجود تائیدیه آن مطمئن شوید.

البته این به معنای رد کامل طب سنتی در مورد همه بیماری ها نیست! برای مثال، طب سنتی می‌تواند اِدِم یا ورم عمومی را با توجه به مزاج افراد درمان کند، اما در مورد اختلال لنف ادم، شناخت کافی ندارد و ممکن است عوارض بیشتری ایجاد کند. زیرا مکانیسم ایجاد لنف ادم با ادم عمومی کاملاً متفاوت است. همچنین گاهی رژیم های غذایی خاص یا خودداری از استفاده از برخی مواد غذایی جهت درمان لنف ادم توصیه می شود که غالبا مبنای علمی ندارند و لازم است با مشاوره های تخصصی کارشناسان تغذیه از مبنای علمی آنها مطمئن شوید و با بکارگیری رژیم غذایی صحیح موجب حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی خود شوید.

طب سنتی به عنوان طب مکمل و روش کمکی در درمان لنف ادم

استفاده از طب سنتی در درمان لنف ادم، گاه به صورت استفاده از روش های رایجی است که عوارض چندانی برای فرد در بر ندارند. برای مثال، ممکن است به دلیل طبع گرم برخی از روغن های گیاهی نظیر روغن سیاهدانه و یا روغن بابونه، افراد تمایل داشته باشند که برای ماساژ درمانی لنف ادم از آن ها استفاده کنند. با اینکه هنوز مفید بودن این نوع روغن ها برای همه افراد ثابت نشده، اما عوارض آنچنانی نیز از مصرف آن ها به اثبات نرسیده است به شرط آن که خود ماساژ توسط فرد متخصص و به روش ماساژ اختصاصی لنف ادم انجام شود.

در نظر داشته باشید که مصرف این نوع روش های درمانی برای بهبود لنف ادم، ممکن است بدون عارضه و یا با عوارض شدید باشند؛ این مساله کاملا به تاثیر دارو و روش درمانی بر افراد مختلف بستگی خواهد داشت و ممکن است عوارض آلرژیک شدید در برخی افراد بروز کند.

شرط استفاده از طب سنتی در درمان لنف ادم چیست؟

اختلال یا بیماری لنف ادم یک بیماری ناشناخته به حساب می آید؛ از سوی دیگر، بسیاری از افرادی که به صورت تجربی در زمینه طب سنتی فعالیت دارند، شناختی از اختلال لنف ادم ندارند! همین مساله نیز باعث می شود تا استفاده خودسرانه از داروهای گیاهی و یا کاربرد طب سنتی در درمان لنف ادم، بیش از آن که منفعت برای افراد داشته باشد، سلامت آن ها را تهدید کند.

استفاده از یک راهکار طب سنتی برای درمان لنف ادم زمانی می تواند موثر باشد، که یک کار گروهی توسط پزشکان و مراقبان بهداشتی متخصص در زمینه های مربوط به این حوزه انجام گیرد. به طور کلی برای استفاده از طب سنتی در درمان لنف ادم باید عوامل زیر برای درمان بیمار در نظر گرفته شوند:

1. کمک گرفتن از یک پزشک لنفولوژیست معتبر و مجرب
2. کمک گرفتن از یک پزشک طب سنتی که تحصیلات آکادمیک در این زمینه داشته باشد
3. استفاده از داروهای استاندارد با اثرات و عوارض شناخته شده

اثرات کاربرد طب سنتی در درمان لنف ادم

اگر دنبال یک پاسخ کلی درباره اثربخشی طب سنتی در درمان لنف ادم هستید، باید گفت هنوز شواهد علمی کافی وجود ندارد و نیاز به تحقیقات بالینی گسترده و دقیق احساس می‌شود. روش‌های طب سنتی که مداخلات مستقیم روی بافت انجام می‌دهند، مانند زالو درمانی و حجامت، به دلیل خطر آسیب و عوارض جدی به بافت مبتلا، به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شوند و باید از آن‌ها اجتناب کرد. در گروه دیگر روش‌ها که شامل گیاه‌درمانی و ماساژهای مختلف است، به دلیل تفاوت واکنش بدن افراد مختلف و کمبود مطالعات معتبر، هنوز نمی‌توان نظر قطعی داد. اما برخی روش‌های کم‌خطر و مکمل که عوارض پیچیده‌ای ندارند، می‌توانند تحت نظارت متخصصان در کنار درمان‌های علمی به کار گرفته شوند.

به طور کلی، از دید پزشکان معتبر و مجرب در زمنیه لنفولوژی از جمله دکتر شهپر حقیقت، استفاده از مداخلات طب سنتی در درمان لنف ادم نیاز به شواهد علمی کافی دارد و این وظیفه شماست که با مطالعه و تحقیق مناسب در خصوص انواع داروها یا مواد غذایی توصیه شده از سلامت خود محافظت نمایید.