بازسازی پستان پس از جراحی سرطان، برای بسیاری از زنان گامی مهم در مسیر بازگشت به احساس زیبایی، اعتمادبهنفس و بهبود کیفیت زندگی است. با این حال، یکی از نگرانیهای قابلتوجه پس از این نوع جراحی، احتمال بروز یا تشدید لنفادم است؛ وضعیتی که در نتیجه اختلال در جریان طبیعی لنف ایجاد میشود و میتواند با تورم، سنگینی و ناراحتی در بازو یا ناحیه سینه همراه باشد.
اهمیت این موضوع در آن است که تغییرات ایجادشده در مسیرهای لنفاوی طی جراحی، نوع بازسازی انتخابشده (مثلاً فلپ یا پروتز) و حتی محل برداشت غدد لنفاوی، همگی میتوانند بر سلامت سیستم لنفاوی تأثیر بگذارند. آگاهی بیمار و تیم درمان از این ارتباط، نهتنها به پیشگیری از لنفادم کمک میکند، بلکه میتواند مسیر بازسازی را ایمنتر و نتایج آن را ماندگارتر کند.
آیا جراحی بازسازی پستان منجر به لنف ادم میشود؟
عوارض جراحی بازسازی پستان بر لنف ادم، برای بیمارانی که ماستکتومی انجام دادهاند اهمیت بسیاری دارد! تحقیقات بسیاری در زمینه رابطه لنف ادم و جراحی بازسازی پستان انجام گرفته است؛ نتایج نشان می دهند که جراحی بازسازی پستان به خودی خود تاثیری بر بروز لنف ادم ندارد؛ اما، با توجه به اینکه جراحی سرطان پستان نوعی مداخله در ناحیه پستان محسوب می شود، بنابراین طبیعی است که تعدادی از غدد لنفاوی تحت تاثیر قرار گیرند.
به طورکلی با انجام این جراحیها، برخی دستکاریها در محل پستان و زیر بغل اتفاق میافتد که ممکن است نگرانیهایی درباره احتمال بروز لنف ادم ایجاد کند. این نگرانیها به دلیل تأثیرات احتمالی جراحی بازسازی بر سیستم لنفاوی و مایع لنفی است که میتواند منجر به تورم پستان، دست و بازو و بروز لنف ادم شود. پزشکان و بیماران باید این مسئله را در نظر بگیرند و راهکارهای مناسبی برای کاهش این خطرات ارائه دهند.
علاوه بر این، انجام جراحی بازسازی پستان به صورت همزمان و یا مدتی پس از جراحی سرطان پستان ، نوع دیگری از مداخله در این ناحیه محسوب می شود. شدت دستکاری ناشی از این جراحی ها می تواند عملکرد غدد لنفاوی و گردش مایع لنفی را تحت تاثیر قرار دهد. به این ترتیب، حتی با وجود اینکه جراحی بازسازی پستان به خودی خود منجر به بروز لنف ادم نمی شود، اما لنف ادم را می توان یکی از اجتناب ناپذیرترین عوارض جراحی سرطان و دستکاری غدد لنفاوی زیر بغل دانست.
جدول مقایسه اثرات احتمالی جراحی بازسازی بر لنف ادم:
| عامل مرتبط با جراحی | تأثیر احتمالی بر لنف ادم | توضیح کوتاه |
|---|---|---|
| برداشت غدد لنفاوی | افزایش احتمال لنف ادم | اختلال در بازگشت مایع لنفاوی |
| نوع بازسازی (فلپ یا پروتز) | متغیر | بسته به میزان دستکاری و ناحیه جراحی |
| آسیب به مسیرهای لنفی | افزایش خطر تورم | ناشی از برشهای وسیع یا التهاب بعد از عمل |
| مراقبت پس از جراحی | کاهش خطر | شامل فیزیوتراپی و حرکات لنفوتراپی |
کاهش احتمال بروز لنف ادم بعد از جراحی بازسازی پستان
برخی مطالعات انجام شده در زمینه بررسی رابطه لنف ادم و جراحی بازسازی پستان نشان می دهند که این نوع جراحی در برخی افراد، میتواند خطر ابتلا به لنف ادم را کاهش دهد. با این حال، نمی توان این نتیجه را به صورت قطعی پذیرفت و به همه بیماران تعمیم داد! درواقع کاهش احتمال ابتلا به لنف ادم، پس از جراحی بازسازی پستان، به عوامل بسیاری بستگی دارد؛ به عنوان مثال ممکن است افرادی که در سطح بالایی از سلامت قرار دارند، کمتر تحت تاثیر این عارضه قرار بگیرند. در ادامه به برخی از دلایل این مساله اشاره خواهیم کرد.
مسائل فرهنگی و اجتماعی
مسائل فرهنگی و اجتماعی بر این موضوع تاثیر بسزایی دارند! در واقع، در افرادی که به سلامت و مراقبت های جسمانی خود اهمیت زیادی می دهند، احتمال ابتلا به لنف ادم پس از انجام جراحی بازسازی پستان به حداقل می رسد. این در حالی است که افراد در شرایط اجتماعی و سلامت ضعیف، ممکن است از انجام مراقبت های پس از جراحی سر باز زده و در نهایت به لنف ادم های شدید یا خفیف دچار گردند.
استفاده از بافت با خونرسانی مناسب برای انجام جراحی بازسازی پستان
برای انجام بازسازی پستان، ایجاد بافت با خونرسانی بالا در ناحیه تحت جراحی ضروری است. این امر گردش خون را در ناحیه بهبود میبخشد و خونرسانی به بافتهای تحت درمان را آسانتر میکند. با بهبود جریان خون، تجمع مایع لنف که ممکن است باعث لنف ادم شود، به حداقل میرسد.
بافت با خونرسانی بالا به بافتهای اطراف کمک میکند تا سریعتر بهبود یابند و خطر بروز عوارضی مانند تورم و التهاب را کاهش میدهد. این روش نه تنها ظاهر طبیعیتری به پستان بازسازی شده میبخشد، بلکه سلامت کلی ناحیه جراحی را نیز تضمین میکند.
عدم وجود بیماری های زمینه ای در بیماران تحت درمان
یکی از نکاتی که برای انجام جراحی بازسازی پستان باید به آن توجه نمود این است که افراد بدون بیماری های زمینه ای کاندیدهای بهتری برای جراحی بازسازی پستان خواهند بود. ابتلا به برخی بیماری ها نظیر دیابت، بیماری های قلبی و عروقی و یا برخی نارسایی های دیگر می تواند نتیجه جراحی را تحت تاثیر قرار داده و حتی عوارض آن را تشدید کند. از این رو، معمولا در چنین افرادی، آسیب های ناشی از جراحی بازسازی پستان می تواند به مراتب از مزیت های آن بیشتر باشد.
به این ترتیب، توجه به ویژگی های ذکر شده در انتخاب جامعه آماری برای بررسی عوارض ناشی از عمل بازسازی پستان اهمیت بسیاری دارد و می تواند نتایج تحقیقات را تحت تاثیر قرار دهد.
انجام جراحی بازسازی پستان با وجود لنف ادم
در پاسخ به این پرسش که «آیا با وجود لنفادم میتوان جراحی بازسازی پستان انجام داد؟» باید گفت: پس از جراحی سرطان پستان، بخشی از مسیرهای بازگشت مایع لنف ممکن است مسدود شوند، زیرا در طی جراحی معمولاً تعدادی از غدد لنفاوی نیز برداشته میشود. میزان این تأثیر بستگی مستقیم به گستردگی و مرحله سرطان دارد. با حذف غدد لنفاوی، جریان طبیعی لنف دچار اختلال شده و در برخی موارد، تجمع مایع لنفاوی موجب بروز یا تشدید لنفادم میگردد.
در برخی بیماران نیز، تغییرات ایجادشده در مسیرهای لنفاوی پس از جراحی سرطان پستان میتواند فراتر از اندام فوقانی باشد و باعث بروز مشکلاتی مانند تورم سر و گردن بعد از جراحی سرطان گردد. این وضعیت معمولاً ناشی از اختلال در جریان لنف و تجمع مایعات است و اگر مراقبتهای تخصصی شامل فیزیوتراپی، تمرینهای حرکتی سبک و بانداژهای فشاری بهموقع انجام نشود، میتواند به تشدید عوارض و ناراحتی بیمار منجر شود. درک این روند به مدیریت بهینه لنفادم کمک میکند.
به طور کلی، بیمارانی که تحت جراحی پستان قرار میگیرند ممکن است درجات مختلفی از لنفادم را تجربه کنند — از خفیف تا شدید — در حالیکه برخی دیگر ممکن است هرگز دچار آن نشوند. با این حال، رعایت مراقبتهای ویژه پس از جراحی برای تمام بیماران، حتی در صورت عدم بروز علائم، اهمیت زیادی دارد. در ادامه، تأثیر جراحی بازسازی پستان پس از سرطان را در سه گروه از بیماران بررسی میکنیم.
جراحی بازسازی پستان در صورت عدم وجود لنف ادم
برای افرادی که به لنف ادم دچار نشده اند، انجام جراحی بازسازی پستان بلامانع است؛ البته گاهی ممکن است فرد به ورم لنفاوی بسیار خفیف دچار شده باشد و در ظاهر نتواند این مساله را تشخیص دهد. در چنین شرایطی، بر اساس نظر دکتر شهپر حقیقت لازم است فرد تحت معاینه بالینی یک پزشک لنفولوژی قرار گیرد.
به این ترتیب، حتی اگر در ظاهر هیچ نوع ورم لنفاوی ایجاد نشده باشد، با یک معاینه ی صحیح بسیاری از اختلالات زمینه ساز لنف ادم شناسایی و رفع می شوند و قطعا عوارض جراحی بازسازی پستان نیز کاهش می یابد.
جراحی بازسازی پستان در صورت لنف ادم خفیف
در بیماران مبتلا به لنفادم خفیف پس از جراحی سرطان پستان، لازم است پیش از انجام جراحی بازسازی، وضعیت لنفادم بهطور کامل کنترل و درمان شود. این اقدام از تشدید تورم پس از بازسازی جلوگیری کرده و روند بهبودی را تسهیل میکند. به گفتهی دکتر شهپر حقیقت، بیمارانی که به لنفادم خفیف دچار هستند باید ابتدا تحت نظر پزشک لنفولوژی قرار گرفته و آموزشهای لازم را برای مراقبت و کنترل لنفادم دریافت کنند. پس از بهبود و کنترل کامل، پزشک لنفوتراپیست میتواند مجوز انجام جراحی بازسازی پستان را صادر نماید. بیتوجهی به این مسئله ممکن است باعث افزایش شدت ورم پس از جراحی شود.
معمولاً برای درمان لنفادمهای خفیف، پزشک لنفوتراپیست توصیههایی در زمینه اصلاح سبک زندگی ارائه میدهد، از جمله:
- ارزیابی تخصصی توسط لنفوتراپیست؛ جهت تشخیص شدت دقیق لنفادم و برنامهریزی درمانی متناسب با وضعیت بیمار.
- استفاده از آستین یا بانداژ فشاری سبک؛ برای کنترل تورم و کمک به تخلیه مایع لنفاوی.
- اصلاح سبک زندگی؛ شامل افزایش تحرک بدنی ملایم، حفظ وزن متعادل و پرهیز از بیتحرکی طولانیمدت.
- رعایت رژیم غذایی مناسب؛ کاهش مصرف نمک، چربیهای اشباع و غذاهای فرآوریشده که ممکن است به احتباس مایعات منجر شوند.
- آموزش مراقبت از پوست؛ جلوگیری از بریدگی، خراش یا عفونت در ناحیه بازو یا سینه، که میتواند لنفادم را تشدید کند.
بیتوجهی به این نکات میتواند موجب افزایش قابلتوجه شدت ورم پس از جراحی بازسازی شود و روند بهبودی را بهتعویق اندازد. بنابراین، کنترل لنفادم پیش از عمل، گامی حیاتی برای دستیابی به نتیجهای ایمن و رضایتبخش در بازسازی پستان است.
جراحی بازسازی پستان در صورت لنف ادم شدید
بسیاری از پزشکان لنفوتراپیست از جمله دکتر شهپر حقیقت بر این نکته تاکید دارند که افراد مبتلا به لنف ادم شدید به هیچ عنوان نباید تحت جراحی بازسازی پستان قرار گیرند! در واقع، این گونه بیماران در ابتدای کار باید تحت معاینات بالینی و مراقبت های اصولی قرار گیرند. این کار کمک می کند تا به مرور زمان و در یک بازه زمانی نسبتا طولانی، ورم لنفاوی کاهش پیدا کرده و وضعیت بیمار به ثبات برسد. ممکن است درمان این گونه بیماران حتی بیش از یک سال طول بکشد.
با این حال، پس از کنترل لنف ادم و بهبود شرایط بیمار، فرد می تواند بدون نگرانی انجام جراحی بازسازی پستان را انجام دهد.. این در حالی است که در صورت بی توجهی به درمان لنف ادم و انجام جراحی بازسازی، فرد با مشکلات جدی روبرو خواهد شد.
مراقبت های بعد از جراحی بازسازی پستان
پس از جراحی بازسازی پستان، توجه به مراقبتهای لنفادم اهمیت بسیار زیادی دارد، بهویژه در بیمارانی که پیش از عمل دچار درجاتی از لنفادم بودهاند. در این افراد، سیستم لنفاوی پیش از جراحی نیز تحت فشار است و هرگونه تأخیر در آغاز مراقبتها میتواند منجر به تشدید تورم و بروز لنفادم مزمن شود. حتی در موارد خفیف، شروع زودهنگام مراقبتها نقش تعیینکنندهای در بهبود گردش مایع لنفاوی و پیشگیری از پیشرفت بیماری دارد.
از آنجا که در روزهای نخست پس از عمل، تحرک بیمار محدود و درد جراحی قابل توجه است، برخی اقدامات ساده اما مؤثر میتوانند به کنترل تورم و حفظ عملکرد اندام کمک کنند. مراقبتهای ضروری پس از جراحی بازسازی پستان در بیماران مبتلا به لنفادم عبارتاند از:
- استفاده از آستین یا لباسهای فشاری استاندارد؛ برای کنترل تورم و بهبود بازگشت مایع لنف در بازو و اندامهای فوقانی.
- در صورت امکان، انجام بانداژ صحیح و اصولی؛ توسط بیمار یا همراهان آموزشدیده، جهت حفظ فشار یکنواخت در اندام مبتلا.
- شروع تمرینهای سبک حرکتی؛ برای افزایش دامنه حرکتی دست و تحریک جریان لنف، با مشورت درمانگر لنفادم.
- رعایت بهداشت پوست و پیشگیری از زخم یا عفونت؛ زیرا حتی زخمهای کوچک میتوانند باعث التهاب و تشدید لنفادم شوند.
- بررسی و پایش روزانه تورم؛ تا در صورت مشاهده افزایش ورم یا درد غیرعادی، اقدامات درمانی سریعتر انجام گیرد.
توجه داشته باشید که بروز ورم خفیف و گذرا در روزهای ابتدایی بعد از جراحی، امری طبیعی و بهاصطلاح «ورم حاد جراحی» است که معمولاً طی یک هفته کاهش مییابد. اما اگر مراقبتها بهدرستی انجام نشود، همین ورم موقتی میتواند به لنفادم مزمن تبدیل شود و درمان آن را بهمراتب دشوارتر کند. به یاد داشته باشید که پیشگیری از لنفادم همواره مؤثرتر و آسانتر از درمان آن است.
سخن آخر در مورد تاثیر جراحی بازسازی پستان بر لنف ادم
انجام جراحی بازسازی پستان، چه همزمان با جراحی سرطان سینه و چه پس از آن، موجب ایجاد تغییرات و دستکاریهایی در بافت پستان و غدد لنفاوی زیر بغل میشود. این تغییرات میتوانند بر جریان طبیعی مایع لنف تأثیر بگذارند و زمینهساز بروز یا تشدید لنفادم شوند.
در بیمارانی که پس از جراحی سرطان پستان به لنفادم خفیف یا شدید مبتلا هستند، لازم است پیش از انجام جراحی بازسازی، ابتدا وضعیت لنفادم بهخوبی کنترل و پایدار شود. تنها در صورت تثبیت شرایط و کاهش ورم لنفاوی میتوان با ایمنی بیشتری اقدام به جراحی بازسازی پستان کرد. در غیر این صورت، انجام این جراحی ممکن است منجر به عوارض قابلتوجه و تشدید لنفادم در بیمار شود.
11 دیدگاه دربارهٔ «تاثیر جراحی بازسازی پستان بر لنف ادم»
سلام خانم دکتر وقتتون بخیر. من بعد از جراحی سینه دچار لنف ادم خفیف شدم، الان خیلی بهترم و ورمش خیلی کم شده. میخواستم بدونم اگه الان بخوام عمل بازسازی سینه انجام بدم، لازمه دوباره فیزیوتراپی یا ماساژ لنفی رو شروع کنم یا نه دیگه نیازی نیست؟
سلام زهرا جان، خوشحالم که شرایطت بهتر شده. اگرچه علائمت کاهش پیدا کرده، اما قبل از جراحی بازسازی بهتره توسط متخصص لنفوتراپی معاینه بشی. معمولاً توصیه میشه چند جلسه فیزیوتراپی یا تخلیه دستی لنف مجدداً انجام بشه تا مطمئن بشیم سیستم لنفاوی کاملاً پایدار شده. پیشگیری همیشه بهتر از درمانه.
خانم دکتر من دیابت دارم و چند وقتیه دنبال اینم که عمل بازسازی سینه انجام بدم. ولی تو مقاله اشاره کردین بیماری زمینهای ممکنه خطرناک باشه. یعنی من دیگه کلاً نمیتونم این عمل رو انجام بدم یا راهی داره؟
سلام لیلا جان، داشتن بیماریهایی مثل دیابت حتماً باید در برنامهریزی جراحی لحاظ بشه. به طور کامل نمیتونیم بگیم غیرممکنه، اما باید شرایط دیابتت کنترل شده باشه و ارزیابی دقیقی توسط تیم پزشکی انجام بشه تا احتمال عوارض به حداقل برسه. پیشنهاد میکنم با پزشک غدد و لنفولوژیست مشورت تخصصی داشته باشی.
یه سوالی که برام پیش اومد اینه که اگه کسی بعد از بازسازی سینه دچار یه ورم خفیف بشه، چطوری بفهمه این ورم معمولیه یا داره به لنف ادم تبدیل میشه؟ چون گفتین ورم جراحی ممکنه شبیه باشه.
سؤال خیلی خوبی پرسیدی نرگس عزیز. ورم طبیعی جراحی معمولاً ظرف چند روز تا یک هفته فروکش میکنه و با استراحت، بانداژ یا آستین مخصوص بهتر میشه. اما اگر ورم پایدار بمونه، سفتی یا احساس سنگینی در دست ایجاد بشه، یا به مرور بدتر بشه، باید حتماً بررسی تخصصی بشه چون احتمال لنف ادم وجود داره. پیگیری بهموقع خیلی مهمه.
سلام. من شنیدم بعضی پزشکا همزمان با جراحی برداشت سینه، بازسازی رو هم انجام میدن. از نظر لنف ادم، انجام بازسازی همزمان بهتره یا اینکه صبر کنیم و بعداً انجامش بدیم؟
سلام ساناز جان، هر دو روش (همزمان و تأخیری) مزایا و معایب خودش رو داره. از نظر بروز لنف ادم، اگر شرایط بدن بیمار مناسب باشه و سیستم لنفاوی دچار آسیب زیادی نشده باشه، جراحی همزمان میتونه گزینه خوبی باشه. اما در مواردی که ریسک لنف ادم بالاست، بهتره بازسازی با فاصله زمانی انجام بشه. این تصمیم کاملاً وابسته به ارزیابی پزشک هست.
آقای احمدی عزیز، اگر بعد از بازسازی اول دچار لنف ادم شده باشند، انجام جراحی مجدد به بررسی دقیقتری نیاز داره. در این موارد باید ابتدا شدت لنف ادم کاملاً کنترل بشه و بعد از ثبات شرایط، پزشک متخصص تصمیم میگیره که آیا انجام مجدد بازسازی بیخطر هست یا خیر. در بعضی موارد میشه با روشهای کمتهاجمیتر یا اصلاحی جراحی انجام داد.
دکتر من گاهی احساس میکنم یه سمت بدنم سنگینتره، مخصوصاً وقتی زیاد میشینم یا راه میرم. ممکنه این نشونهی شروع لنفادم باشه؟ لازمه بیام بررسی کنم یا صبر کنم ببینم بهتر میشه؟
احساس سنگینی یا کشیدگی در یک سمت بدن، اگه با ورم همراه باشه یا بعد از فعالیت تشدید بشه، میتونه از نشونههای اولیهی لنفادم باشه. حتماً پیشنهاد میکنم برای بررسی بیشتر مراجعه کنید، مخصوصا اگر در دسته افراد در معرض خطر قرار دارید؛ تشخیص زودهنگام خیلی مهمه تا جلوی پیشرفت بیماری گرفته بشه.